Kadınlara Yönelik KOSGEB’den Girişimcilik Destekleri
Leyla Durukan
8 Mart'ta dünya, Dünya Kadınlar Günü'nü kutluyor. Kadınların siyasi, ekonomik, eğitim ve sağlık gibi alanlarda güçlenmelerine ve hayatta kalma mücadelelerine yönelik olarak birçok kurum/kuruluş, sivil toplum kuruluşları ile uluslararası kuruluşlar iş birliği içerisinde hareket etmektedir. Toplumsal cinsiyet eşitliği dünya çapında her geçen gün daha da önem kazanmakla birlikte, COVD-19 salgını toplumsal cinsiyet eşitliği üzerinde gerileyici bir etki yaratmıştır. Salgında; işgücü piyasasında hâlihazırda dezavantajlı durumda olan kadınlar, gençler, yaşlılar ve göçmen işçiler gibi insanlar, diğer gruplara göre daha yüksek istihdam kayıpları yaşamıştır.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), çalışan erkeklerin %3,9'una kıyasla, çalışan tüm kadınların %5'inin işini kaybettiğini göstermektedir. ILO verilerine göre, 2022'de kadınların istihdam-nüfus oranının 2019 seviyesinin %1,8 puan altında olacağı tahmin edilmektedir. COVID-19 salgını, kadınlar ve erkekler arasındaki krizi asimetrik olarak büyüterek; karantinalardan ve hızlı dijitalleşmeden en çok etkilenen sektörler, kadınların daha sık istihdam edildiği sektörler olmuştur. Yaygın okul kapanışları, evdeki ücretsiz bakım işlerinde artışa neden olmuş ve bu yükün yükü orantısız ve büyük ölçüde kadınların üzerine düşmüştür. Evde bakım sağlamanın getirdiği ek baskılarla birleşen kriz, birçok ekonomi ve endüstride cinsiyet eşitliğine yönelik ilerlemeyi durdurmuştur [1].
Dünya Ekonomik Forumu Küresel Cinsiyet Uçurumu (Ekonomik Katılım ve Fırsat, Eğitimde Başarı, Sağlık ve Hayatta Kalma ve Siyasi Güçlendirme olmak üzere dört temel boyutu içermektedir) Raporu 2021'e göre, küresel cinsiyet farkının kapatılması bir nesil artarak 99,5 yıldan 135,6 yıla çıkmıştır[2]. 156 ülkenin verilerinin kıyaslanması sonucunda oluşturulan raporda en dikkat çekici olan; Ekonomik Katılım ve Fırsattaki cinsiyet farkının kapatılmasındaki yavaş ilerlemedir. Bu farkın kapatılmasının 267,6 yıl daha süreceğini tahmin edilmektedir.
Grafik 1 ve 2’de ILO’nun “Dünya İstihdamı ve Sosyal Görünüm: Trendler 2022” raporunda yayımlanan istihdam nüfus oranlarına yer verilmiştir. Grafiklerden de anlaşılacağı üzere salgın sebebiyle, gerek düşük gelirli ülkelerde gerekse dünya genelinde istihdam oranları azalmıştır. Kadınların nüfusa oranla istihdam oranlarındaki nispi düşüş erkeklerinkinden daha büyük olmuştur. Salgının kadın istihdamı üzerindeki orantısız etkisinin önümüzdeki yıllarda küresel düzeyde daralacağı, ancak yine de büyük bir farkın devam edeceği tahmin edilmektedir.
Grafik 1. Düşük Gelirli Ülkeler İstihdam-Nüfus Oranı (%)
Kaynak: ILO, Dünya İstihdamı ve Sosyal Görünüm: Trendler 2022, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_834081.pdf
Grafik 2. Dünya İstihdam-Nüfus Oranı (%)
Kaynak: ILO, Dünya İstihdamı ve Sosyal Görünüm: Trendler 2022, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_834081.pdf
Cinsiyet ayrımcılığı, kadınların genellikle güvencesiz ve düşük ücretli işlere girmesi ile üst düzey pozisyonlardakilerin küçük bir azınlığı oluşturması anlamına gelmekte olup dünya çapında birçok işveren, toplumsal cinsiyet farkını kapatmaya yardımcı olmak için aktif olarak çalışmaktadır. Pek çok uluslararası taahhüt, Pekin Eylem Platformu, Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi ve toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin bir dizi Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) sözleşmeleri kadınların ekonomik olarak güçlendirilmesini desteklemektedir. Bununla birlikte ülkelerde kendi iç dinamiklerine göre kadınları her anlamda ve alanda desteklemek için çeşitli girişimlerde bulunmaktadır. Bu girişimlerin başında da kadınların iş hayatına atılmasının desteklenmesi gelmektedir.
KOSGEB tarafından kadınlara yönelik çeşitli destek türleri bulunmakla birlikte kuşkusuz en önemli desteği iş hayatına atılmak ve ekonomik özgürlüğünü kazanmak için çaba veren girişimci kadınlara verdiği desteklerdir. Bu kapsamda KOSGEB’in Geleneksel Girişimci ve İleri Girişimcilere yönelik 2 tür destek programı mevcuttur. Yeni kurulan işletmelerin hayatta kalma oranlarını artırmaya çalışan bu programlara başvuru yapmadan önce girişimcilik eğitimlerinin tamamlanması şartı aranmaktadır. Başvuru yapılacak destek programının türüne göre (Geleneksel veya İleri Girişimcilik) ilgili eğitimin tamamlanması istenmekte olup örneğin; ileri girişimci destek programına başvuru yapılacaksa ileri girişimci eğitiminin tamamlanması gerekmektedir. Girişimcilik eğitimlerine www.kosgeb.gov.tr adresinden, “Online Girişimcilik Eğitimleri” sekmesinden ulaşılmaktadır. Eğitimler ücretsiz ve online olarak yapılmaktadır. Eğitimlere e-Devlet şifresi ile katılım sağlanmakta, ilgili eğitimin tamamlanmasından sonra girişimcinin işletmesini kurması gerekmektedir. İşletme, destek programı başvuru tarihi itibari ile son bir yıl içinde kurulmuş (işletme kuruluş tarihi, şahıs işletmeleri için vergi levhasında yer alan işe başlama tarihi, tüzel kişiliğe haiz işletmeler için ticaret siciline tescil tarihidir) olmalıdır. Girişimci eğitim alıp, eğitimden sonra işini kurarak www.kosgeb.gov.tr adresi üzerinden destek programına başvuru yapabilmektedir.
Geleneksel Girişimci ve İleri Girişimci Programından yararlanacaklar için; “Kuruluş, Sertifika ve Performansa dayalı” (sağlanan istihdamla doğru orantılı) olacak şekilde hibe destek sağlanmaktadır. İleri Girişimcilere ayrıca teknoloji seviyesi ile bağıntılı olarak 300.000 TL’ye kadar makine teçhizat desteği ile orta yüksek ve yüksek teknoloji alanlarında faaliyet gösteren işletmelerin mentörlük, danışmanlık ve işletme koçluğu ihtiyaçlarına binaen 10.000 TL’ye kadar destek sağlanabilmektedir. Sertifika desteği kapsamında desteklenen işletmenin faaliyet konusu ile uyumlu mesleki ve teknik sertifikalar için geri ödemesiz olarak 5.000 TL’ye kadar desteklenmektedir. Hem geleneksel hem de ileri girişimcilik programı performans destekleri kapsamında; asgari prim gün sayısını sağlayan kadın girişimciler için, her bir performans dönemindeki tutarlara 5.000 TL eklenmekte olup, üst sınır 50.000 TL olarak belirlenmiştir.
KOSGEB tarafından 2010'dan beri yaklaşık 1 milyon 600 bin kişiye girişimcilik eğitimi verilmiş olup, bu eğitimlere kadınların katılım oranı %45'in üzerinde gerçekleşmiştir. 2019-2021 yılları arasında 6 bin 781 kadın girişimciye, 324 milyon lira kredi hacmi oluşturulmuştur[3]. KOSGEB tarafından kadınlara sağlanan girişimcilik destekleri; kadın girişimcilerin sayısını, niteliğini, üretkenliği arttırmakta, yenilik ve girişimciliği geliştirerek istihdamı, rekabetçiliği ve verimliliği dolayısıyla ekonomik büyümeyi desteklemekte, iş kurma fikrine sahip kadın girişimcileri kayıt altına alarak, kayıt dışı istihdamın azaltmakta ve böylelikle Türkiye ekonomisinde kullanılmayan pek çok potansiyel alan üretime kazandırmaktadır [4]. Kadın girişimcilere yönelik sağlanacak her destek; salgının daraltıcı etkisini bertaraf ederek girişimci olmak isteyen kadınlara ekonomik bir fırsat sunacaktır. Kadınlara yönelik destek programlarının çeşitlendirilmesi ve hibe miktarlarının arttırılması, kadınlara, kadınlar gününde verilebilecek güzel bir hediye olacaktır.
Kaynaklar
[4] https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1244818
