BİNEK OTOMOBİLLERİN ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ ORANLARI, ARAÇLARIN 2024 YILI ÖTV HESAPLAMALARI

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan 2024 yılı ocak ayı sonu verilerine göre ülkemizde trafiğe kayıtlı taşıt sayısı 28 milyon 951 bin 792’ye ulaşmıştır. Bu araçlardan %53’ü yani yaklaşık 15 milyonu binek otomobillerden oluşmaktadır. Her altı kişiden bir kişinin araç sahibi olduğu ülkemizde sıfır araç satışlarındaki artışlar da devam etmektedir. Biz de bu yazımızda 2024 yılı itibariyle sıfır araç satın almayı düşünenler için binek otomobillerde uygulanan özel tüketim vergisi oranları hakkında bilgi vermek istedik. Örnek hesaplamalarla zenginleştirdiğimiz yazımızda binek araçların 2024 ÖTV matrahları, oranları ve tutarları hakkında bilgi edinebilirsiniz.

Ülkemizde bulunan trafiğe kayıtlı binek otomobil sayısı yıldan yıla artarak 2024 yılı itibariyle 15 milyonu aşmıştır. Bu veriye göre, toplam nüfusun 85 milyon olduğu ülkemizde her altı kişiden bir kişi üzerine kayıt altına alınmış bir binek otomobil olduğu sonucuna ulaşırız. 2024 yılı ocak ayı sonu TÜİK verilerine göre trafiğe kayıtlı toplam araç sayısının 28 milyon 951 bin 792 olduğunu da hesaba katacak olursak, ülkemizdeki her üç kişiden bir kişi üzerine kayıt altına alınmış bir araç olduğu sonucuyla karşılaşırız. 

Ülkemizde kişi başına düşen araç sayısının Avrupa ülkelerine göre oldukça fazla olduğunu gösteren bu verilere rağmen, ülkemizdeki sıfır araç satışlarındaki artışlar yıldan yıla devam etmektedir. Her yıl yeni araç modelleriyle tüketicilerin karşısına çıkan araç firmaları, milyonlarca insanın sıfır araç alma taleplerini karşılamayı sürdürmektedir. Araç taleplerinin oldukça fazla olduğu ülkemizde, bu araçlara sahip olmak isteyenlerin en fazla merak ettikleri konuların başında bu araçlarda uygulanan özel tüketim vergisi oranları gelmektedir. Bizde sıfır otomobillerde uygulanan özel tüketim vergisi oranları konusunu ele aldık. Araçlarda uygulanan 2024 yılı ÖTV oranları nasıldır? Yeni yılda sıfır araç almak isteyen bir kişi ne kadar ÖTV ödemek zorunda kalmaktadır? Elektrikli araçlarda uygulanan ÖTV oranları nasıldır? Araçlarda uygulanan özel tüketim vergisi oranlarını belirleyen unsurlar nelerdir?

1. BİNEK OTOMOBİLLERDE ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ ORANLARI NASIL BELİRLENMEKTEDİR?

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), belirli bir maldan veya üründen maktu (bir miktar olarak belirlenen) veya nispi (oransal) olarak alınan bir harcama vergisidir.  ÖTV uygulaması ülkemizde 2002 yılında AB uyum yasaları çerçevesinde 4760 sayılı kanun ile sistemimize girmiştir. Ülkemizde ÖTV tahsil edilen başlıca mal ve ürün toplulukları; Kozmetik Ürünleri, Akaryakıt Ürünleri, Alkollü İçecekler, Tütün ve Tütün Mamulleri, Cep Telefonları, Beyaz Eşyalar ve Taşıtlar olarak sıralanacaktır.

Taşıtlarda uygulanacak ÖTV oranları, 06.06.2002 tarihli 4760 sayılı ÖTV Kanununun II Sayılı listesinde düzenlenmektedir. Taşıtlar grubu içerisinde yer alan binek otomobiller, ÖTV oranlarının en yüksek olduğu eşyalardandır. Binek otomobillerin fosil yakıt içerenlerinde özel tüketim vergisi oranları, taşıtın motor hacmi ve özel tüketim vergisi matrahı üzerinden belirlenmektedir. Bununla birlikte elektrikli araçlarda farklı ve daha düşük vergi oranları belirlenerek, bu oranlar dizel ve benzinli araçlara göre oldukça düşük seviyede tutulmuştur. Elektrikli araçlarda da ÖTV oranları, aracın motor gücü ile özel tüketim vergisi matrahı üzerinden belirlenmektedir. 

1.1. BENZİNLİ ARAÇLARDA 2024 YILI ÖTV ORANLARI

Dünya genelinde ve ülkemizde pandemi sonrası yakıt fiyatlarında meydana gelen artışlar, binek otomobiller içerisinde yer alan benzinli araç taleplerini arttırmıştır. Otomobil üreticilerinin fosil yakıtların yerine önce hibrit teknolojisine geçmeleri ve ardından elektrikli otomobillerin üretimini hızlandırmaları, dizel yakıtların üretimini oldukça azaltmalarına sebep olmuştur. Fosil yakıtların kullanımı noktasında sadece kıvılcım ateşlemeli, içten yanmalı pistonlu motorlu olanlar olarak bilinen benzinli araçların 2024 yılı özel tüketim vergisi oranları şu şekilde belirlenmiştir:

·       Motor Silindir Hacmi 1600 cm3’ü Geçmeyenler

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 184.000 TL’yi aşmayan araçlarda ÖTV Oranı : % 45

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 184.000 TL’yi aşıp, 220.000 TL’yi aşmayan araçlarda ÖTV Oranı : % 50

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 220.000 TL’yi aşıp, 250.000 TL’yi aşmayan araçlarda ÖTV Oranı : % 60

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 250.000 TL’yi aşıp, 280.000 TL’yi aşmayan araçlarda ÖTV Oranı : % 70

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 280.000 TL’yi aşan araçlarda ÖTV Oranı : % 80

·       Motor Silindir Hacmi 1600 cm3’ü Geçen Fakat 2000 cm3’ü Geçmeyenler

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 170.000 TL’yi aşmayan araçlarda ÖTV Oranı : % 130

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 170.000 TL’yi aşan araçlarda ÖTV Oranı : % 150

·       Motor Silindir Hacmi 2000 cm3’ü Geçenler

ü  Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Oranı : % 220

1.2. DİZEL ARAÇLARDA 2024 YILI ÖTV ORANLARI

            Otomobil üreticilerinin yıldan yıla azaltarak üretime devam ettikleri dizel araçlarda özel tüketim vergisi oranları, benzinli araçlarda kullanılan ÖTV oranları ile birebir paralellik göstermektedir. Motor silindir hacmi ve özel tüketim vergisi matrahına göre değişiklik gösteren bu oranlar % 45 ila - % 220 arasında değişmektedir. Sadece sıkıştırma ateşlemeli içten yanmalı pistonlu motorlu olanlar (dizel veya yarı dizel) olarak bilinen bu araçlarda matrahlara göre 2024 yılı özel tüketim vergisi oranları şu şekilde belirlenmiştir:

·       Motor Silindir Hacmi 1600 cm3’ü Geçmeyenler

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 184.000 TL’yi aşmayan araçlarda ÖTV Oranı : % 45

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 184.000 TL’yi aşıp, 220.000 TL’yi aşmayan araçlarda ÖTV Oranı : % 50

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 220.000 TL’yi aşıp, 250.000 TL’yi aşmayan araçlarda ÖTV Oranı : % 60

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 250.000 TL’yi aşıp, 280.000 TL’yi aşmayan araçlarda ÖTV Oranı : % 70

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 280.000 TL’yi aşan araçlarda ÖTV Oranı : % 80

·       Motor Silindir Hacmi 1600 cm3’ü Geçen Fakat 2000 cm3’ü Geçmeyenler

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 170.000 TL’yi aşmayan araçlarda ÖTV Oranı : % 130

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 170.000 TL’yi aşan araçlarda ÖTV Oranı : % 150

·       Motor Silindir Hacmi 2000 cm3’ü Geçenler

ü  Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Oranı : % 220

1.3. ELEKTRİKLİ ARAÇLARDA 2024 YILI ÖTV ORANLARI

            Çok yakın gelecekte karayolları taşıtlarının büyük bölümünün elektrikli araçlardan oluşması beklenmektedir. Son yarım yüzyılda çevre hakkının uluslararası hukuk mevzuatında yerini almasının ardından, ülkelerin de ulusal mevzuatlarına bu hak ile ilgili düzenlemeleri eklenmesi kaçınılmazdır. Çevre hakkı kapsamında çevre kirliliğinin önlenmesi için merkezi ve yerel idareler ciddi tedbirler almaya başlamıştır. Ülkelerin karar mercileri karbon emisyonun azaltılması için araçlarda kullanılan yakıtların yenilebilir ve çevreye daha az emisyon salgılayan yakıtlara yönelmesini teşvik etmektedir. Nitekim son yıllarda otomobil üreticilerinin elektrikli araç üretimlerini hızlandırmaları da alınan bu tedbirlerle paralellik göstermektedir. Ülkemizde de elektrikli araçların toplum geneline yayılmasının teşvik edilmesi için bu araçlarda uygulanan özel tüketim vergisi oranları oldukça düşük tutulmaktadır. Elektrikli araçlarda uygulanan ÖTV oranları % 10 ila % 60 arasında değişiklik göstermektedir. 2024 yılı itibariyle sadece elektrik motoru olan araçlar için belirlenmiş özel tüketim vergisi (ÖTV) oranları şu şekildedir:

·       Motor Gücü 160 kw’ı Geçmeyenler

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 1.450.000 TL’yi aşmayan araçlarda ÖTV Oranı : % 10

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 1.450.000 TL’yi aşan araçlarda ÖTV Oranı : % 40

·       Motor Gücü 160 kw’ı Geçenler

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 1.350.000 TL’yi aşmayan araçlarda ÖTV Oranı : % 50

ü  Özel Tüketim Vergisi Matrahı 1.350.000 TL’yi aşan araçlarda ÖTV Oranı : % 60

2. BİNEK OTOMOBİLLERDE ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ HESAPLAMALARI

            Özel Tüketim Vergisi oranları ile ilgili yaptığımız bu açıklamaların ardından sıfır otomobillerde özel tüketim vergisinin nasıl hesaplandığına dair örnekler vererek konuyu açıklamak istiyoruz. Verdiğimiz örnekler üzerinden sizlerde 2024 yılında almayı düşündüğünüz sıfır araçların özel tüketim vergilerini hesaplayabileceksiniz.

·       ÖRNEK 1 : CIF Kıymeti (Net Fiyatı ) 550.000 TL olan 1.0 dizel motor bir aracın

·       Özel Tüketim Vergisi Oranı : % 80 - Özel Tüketim Vergisi    : 440.000 ₺

·       Katma Değer Vergisi Oranı : %20 - Katma Değer Vergisi             : 198.000 ₺

·       Motorlu Taşıtlar Vergisi                                                                  : 2.016 ₺

·       Trafik - Tescil ve Ruhsat İşlemleri Resmi Bedelleri                      : 1.836,45 ₺

·       Trafik Tescil ve Ruhsat İşlemleri Hizmet Bedeli                           : 2.300 ₺

BU ARACIN ANAHTAR TESLİM FİYATI                                 : 1.194.152,45 TL

·       ÖRNEK 2 : CIF Kıymeti (Net Fiyatı ) 1.200.000 TL olan 2.0 benzinli motora sahip bir aracın

·       Özel Tüketim Vergisi Oranı : % 150 - Özel Tüketim Vergisi : 1.800.000 ₺

·       Katma Değer Vergisi Oranı : %20 - Katma Değer Vergisi             : 600.000 ₺

·       Motorlu Taşıtlar Vergisi                                                                  : 9.776,5 ₺

·       Trafik - Tescil ve Ruhsat İşlemleri Resmi Bedelleri                      : 1.836,45 ₺

·       Trafik Tescil ve Ruhsat İşlemleri Hizmet Bedeli                           : 2.300 ₺

BU ARACIN ANAHTAR TESLİM FİYATI                                   : 3.613.912,95 TL

·       ÖRNEK 3 : CIF Kıymeti (Net Fiyatı ) 2.150.000 TL olan 2.5 dizel motor bir aracın

·       Özel Tüketim Vergisi Oranı : % 220 - Özel Tüketim Vergisi : 4.730.000 ₺

·       Katma Değer Vergisi Oranı : %20 - Katma Değer Vergisi             : 1.376.000 ₺

·       Motorlu Taşıtlar Vergisi                                                                  : 20.449 ₺

·       Trafik - Tescil ve Ruhsat İşlemleri Resmi Bedelleri                      : 1.836,45 ₺

·       Trafik Tescil ve Ruhsat İşlemleri Hizmet Bedeli                           : 2.300 ₺

BU ARACIN ANAHTAR TESLİM FİYATI                                : 8.280.585,45 TL

·       ÖRNEK 4 : CIF Kıymeti (Net Fiyatı ) 1.200.000 TL olan motor 183 hp – 136,5 kw elektrik motorlu bir aracın

·       Özel Tüketim Vergisi Oranı : % 10 - Özel Tüketim Vergisi    : 120.000 ₺

·       Katma Değer Vergisi Oranı : %20 - Katma Değer Vergisi             : 264.000 ₺

·       Motorlu Taşıtlar Vergisi                                                                  : 7.333 ₺

·       Trafik - Tescil ve Ruhsat İşlemleri Resmi Bedelleri                      : 1.836,45 ₺

·       Trafik Tescil ve Ruhsat İşlemleri Hizmet Be ₺deli                        : 2.300 ₺

BU ARACIN ANAHTAR TESLİM FİYATI                                :  1.595.469,45 TL

·       ÖRNEK 5 : CIF Kıymeti (Net Fiyatı ) 4.250.000 TL olan motor 362.31 hp – 270 kw elektrik motorlu bir aracın

·       Özel Tüketim Vergisi Oranı : % 60 - Özel Tüketim Vergisi    : 2.550.000 ₺

·       Katma Değer Vergisi Oranı : %20 - Katma Değer Vergisi             : 1.360.000 ₺

·       Motorlu Taşıtlar Vergisi                                                                  : 40.105,18 ₺

·       Trafik - Tescil ve Ruhsat İşlemleri Resmi Bedelleri                      : 1.836,45 ₺

·       Trafik Tescil ve Ruhsat İşlemleri Hizmet Bedeli                           : 2.300 TL

BU ARACIN ANAHTAR TESLİM FİYATI                                :  8.204.241,63 TL

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Ülkemizde binek otomobil satışları yıllar içerisinde artmaya devam etmektedir. TÜİK verilerine göre trafiğe kayıtlı araç sayısı 29 milyonu bulmuş olsa da piyasaya arz edilen sıfır otomobiller, bazı yıllarda tüketici taleplerini karşılamakta yetersiz kalmaktadır. Satışa arz edilen bu araçların büyük bölümünü binek otomobiller oluşmakta ve bu otomobillerde kendi içerisinde benzinli, dizel ve elektrikli olarak piyasaya sunulmaktadır. Yakın gelecekte çevresel etmenlerin daha fazla ön plana çıkmasıyla birlikte elektrikli otomobil satışları artacak ve fosil yakıt tüketimi nedeniyle emisyon yaratan dizel - benzinli araçların üretimleri azalacaktır.

Sıfır araç satışlarında tahsil edilen özel tüketim vergileri, araçların motor hacimleri ve özel tüketim vergisi matrahları üzerinden belirlenmektedir. 2024 yılı itibariyle benzinli ve dizel araçların ÖTV oranları % 45 ila % 220 arasında değişirken, elektrikli araçların ÖTV oranları  % 10 ila % 60 arasında değişmektedir. Bu durum 2.000 cc üstü benzinli veya dizel otomobil alan kişiler için “ bir kendine, üç vergiye ödeme yap “ durumuna sebep olmaktadır. Yukarıda açıkladığımız örnek 3’te de görüleceği üzere 2.500 cc dizel motor bir aracın kıymeti 2,15 milyon TL iken, bu araç için ödenmesi gereken toplam vergi 6.13 milyon TL olarak belirlenmektedir.

Yazımızla ilgili soru, görüş ve önerinizi yorum kısmına ekleyebilirsiniz.