Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİ) Tanımı Güncellendi

KOBİ'ler, finansal varlıkları ve istihdam ettiği personel sayısı belirli bir eşiğin altında bulunan işletmelerdir.  İşletmelerin KOBİ desteklerinden yararlanabilmesi için KOBİ statüsünde olması ve bu statüyü koruması gerekmektedir. Dünya genelinde işletmelerin %90’ından, istihdamın ise %50’sinden fazlasını oluşturan KOBİ’lere büyük önem atfedilmektedir. Dünya Bankası; artan küresel işgücünü istihdam edebilmek için 2030 yılına kadar 600 milyon iş alanına ihtiyaç duyulacağını açıklamıştır. Bu nedenle gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ekonomilerde KOBİ’lerin desteklenmesine yönelik pek çok teşvik modeli geliştirilmektedir.

KOBİ statüsü, ülkelerin iç dinamikleri ve belirli büyüklük kriterleri esas alınarak belirlenmekte olup her ülkenin kendine özgü KOBİ tanımı bulunmaktadır. Çalışan sayısı, işletmenin statüsünü belirlemede kullanılan en yaygın KOBİ kriteridir. Bazı ülkeler üst sınırı 200 çalışan olarak belirlerken, AB’de üst sınır 250 çalışan olup ABD’de ise KOBİ’leri tanımlamanın belirgin bir sınırı yoktur. Örneğin, ABD’de imalatçı bir KOBİ, 500 veya daha az çalışanı olan bir işletmedir. Buna karşılık, bakır ve nikel cevheri çıkaran işletmelerin 1.500'e kadar çalışanı olabilir ve yine de KOBİ olarak tanımlanabilir [1].

AB KOBİ’leri şu şekilde sınıflandırmaktadır:

İşletmelerin KOBİ vasfına haiz olup olmamalarının belirlenmesinde bir diğer kriter de finansal varlıklardır.   Finansal varlık olarak işletmelerin yıllık net satış hasılatı veya bilanço toplamı esas alınmaktadır. Türkiye’de bir işletmenin KOBİ olma durumu; istihdam ettiği personel sayısı ile yıllık cirosu veya mali bilanço toplamına göre belirlenmekte olup işletmeler https://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/kobimiyim/0/kobimiyim-testi adresinden KOBİ vasfını taşıyıp taşımadıklarını öğrenebilirler.

KOBİ’lerin mikro, küçük ve orta büyüklükteki işletmeler olarak sınıflandırılması; 19.05.2002 tarihli ve 25997 sayılı Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik’le belirlenmiştir. KOBİ statüsüne sahip olma, işletmelerin TÜBİTAK, KOSGEB gibi devlet kurumlarından ve diğer kuruluşlardan destek ve kredi alabilmesi için önemli bir kıstastır. 

COVİD 19 salgını ve akabinde Rusya Ukrayna savaşının patlak vermesi neticesinde artan enflasyon, dünya genelindeki KOBİ’lerin ticaret ilişkilerine zarar vererek maliyetleri artırmıştır. Salgın neticesinde tedarik zincirinin bozulması ve fiyatlardaki sıçramayla sekteye uğrayan küresel ekonomi; söz konusu savaş ile birlikte krize sürüklenmektedir. Ukrayna ve Rusya ekonomileri, titanyum, paladyum, buğday ve mısır dahil olmak üzere önemli emtia tedarikçileridir. Rusya ayrıca dünyanın önemli ölçüde petrol üreticisi ve enerji ihracatçısıdır. Yapılan yaptırımlar ile yaşanan arz kesintileri küresel enerji ve emtia fiyatlarını arttırarak, ticareti ve enflasyonu olumsuz yönde etkilemekte olup KOBİ’ler her zamankinden daha çok desteğe ihtiyaç duymaktadır. Nitekim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank; işletmelerin iş hacimlerinin artması ile birlikte KOBİ tanımının güncellenmesi gerekliliğini ve bu güncelleme ile birlikte daha nitelikli, verimliliği yüksek, teknoloji odaklı, cari açığın azaltılmasına katkı sağlayacak projeler üretileceğine inandığını ifade etmiştir[2].

Bütün bu hususlar göz önüne alınarak; 18.03.2022 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan değişiklikle birlikte KOBİ’lerin sınıflandırılmasında esas alınan, yıllık net satış hasılatı ve mali bilanço üst limitleri değişmiştir. KOBİ tanımında yer alan üst limitler; mikro işletmelerde 3 milyon TL’den 5 milyon TL’ye, küçük işletmelerde 25 milyon TL’den 50 milyon TL’ye ve ortak büyüklükteki işletmeler için ise 125 milyon TL’den 250 milyon TL’ye yükseltilmiştir.  Çalışan sayısında herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir. Bu kapsamda yeni oluşan KOBİ tanımlamamıza aşağıda yer verilmiştir.

KOBİ tanımlamasında ciro ve bilanço üst limitlerinin yükseltilmesiyle birlikte artık daha fazla işletme KOBİ olarak değerlendirilecektir. TÜİK 2021 yılı verilerine göre Türkiye’de 3 milyon 427 bin 891 işletme bulunmaktadır. Bu işletmelerin 3 milyon 419 bin 773’ü KOBİ olup, yapılan düzenleme ile KOBİ sayısı 3 milyon 421 bin 817’ye çıkacaktır. Başka bir deyişle 2 bin 44 işletme KOBİ sınıfına dahil edilerek; KOBİ’lere verilen destek ve teşviklerden yararlanabilecektir [2]. İşletmelerin KOBİ statüsünü korumak için sermaye artırımından kaçınmasının önüne geçilmesi ve hızla yükselen maliyetlerden kaynaklanan fiyat artışlarının yaşandığı bir ekonomide daha fazla işletmenin KOBİ teşviklerinden yararlanması olumlu bir gelişme olarak değerlendirilmektedir.

Kaynaklar

[1] https://www.investopedia.com/terms/s/smallandmidsizeenterprises.asp

[2] https://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/detay/8173/kobi-tanimi-guncellendi