Engelli Vatandaşlarımıza Tanınan Gelir Vergisi Avantajı ve Bu Durumun Emekliliğe Etkisi

1. GELİR VERGİSİ KANUNU’NDA ENGELLİLİK İNDİRİMİ UYGULAMASI

Gelir Vergisi Kanunu’nun ‘Engellilik indirimi’ başlıklı 31. maddesine göre;

Çalışma gücünün asgarî % 80'ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli, asgarî % 60'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece engelli, asgarî % 40'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece engelli sayılır ve aşağıda engellilik dereceleri itibariyle belirlenen tutarlar hizmet erbabının ücretinden indirilir.

Engellilik indirimi 2022 yılında her ay;

-Birinci derece engelliler için 2.000 TL,

-İkinci derece engelliler için 1.170 TL,

-Üçüncü derece engelliler için 500 TL olarak tatbik edilecektir.

Bu durumda örneğin birinci derece engelli bir vatandaşımızın her ay 2.000 x % 15 = 300 TL gelir vergisi yönünden avantajı oluşacaktır.

Bu indirimden istifade edebilmek için öncelikle büyükşehirlerde vergi dairesi başkanlıkları diğer illerde defterdarlıklar tarafından kişilerin yetkili hastanelere sevk edilmeleri, hastaneden alınan raporların Merkez Sağlık Kurulunca değerlendirilmesi ve bu değerlendirme sonucunda kişinin engellilik indiriminden yararlandırılmasına karar verilmesi gerekmektedir. Bu şartlar sağlandığı takdirde engelli vatandaşlarımız rapor tarihinden itibaren engellilik indiriminden yararlanabileceklerdir.

Peki, tüm şartları taşısa da Gelir Vergisi Kanunu’na göre engellilik indiriminden kimler hangi durumda istifade edebilir?

-Ücretlinin kendisi engelliyse,

-Ücretlinin bakmakla yükümlü olduğu kişi engelliyse,

-Serbest meslek erbabının kendisi engelliyse,

-Serbest meslek erbabının bakmakla yükümlü olduğu kişi engelliyse.

Kanunumuz görüleceği üzere engellilik indiriminden yararlanabilecekleri açık ve tahdidi bir şekilde belirtmiştir. (Basit usulde vergilendirilen ticari kazanç sahiplerinden 2021 yılından itibaren gelir vergisi alınmayacağından engellilik indiriminden yararlanmalarının da pratikte bir karşılığı olmayacaktır. Dolayısıyla basit usuller engellilik indiriminden yararlananlar arasından çıkarılmıştır.)

Burada bakmakla yükümlü olduğu kişiden kasıt nedir sorusu akla gelebilir? Bu sorunun cevabını ise bizlere 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 3 üncü maddesinin 10 numaralı fıkrası vermektedir. Buna göre bakmakla yükümlü olduğu kişi kavramı şahsın;

“Sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan;

-Eşini,

-18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 05/06/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde mesleki eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malul olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarını,

-Geçiminin genel sağlık sigortalısı tarafından sağlandığı Kurumca belirlenen kriterlere göre tespit edilen ana ve babasını”

ifade etmektedir.

Yazımızın temel konusunu oluşturmadığından detayına girmemekle beraber engelli vatandaşlarımıza gümrük vergisi, özel tüketim vergisi, katma değer vergisi, motorlu taşıtlar vergisi ve emlak vergisi yönünden birçok ayrıcalık tanınmaktadır.

1. ENGELLİ VATANDAŞLARIMIZIN EMEKLİLİK DURUMU

Bilindiği üzere emekli olabilmek için üç ana ölçüt vardır: “Yaş, prim ödeme ve sigortalılık süresi.” Engelli vatandaşlarımızda ise bu ölçüt ikiye düşmekte, yaş şartı aranmamakla birlikte engellilik oranına göre değişen belli bir süre prim ödeme ve sigortalılık süresi şartları aranmaktadır.

1 EKİM 2008 ÖNCESİ SİGORTALI OLAN ENGELLİ VATANDAŞLARIMIZ

1 Ekim 2008 öncesi sigortalılar aşağıda belirtilen işe giriş tarihleri ve engellilik derecelerine göre; sigortalılık süresi ve belirli bir prim günü ile emeklilik aylığı alabiliyor.

1 EKİM 2008 SONRASI SİGORTALI OLAN ENGELLİ VATANDAŞLARIMIZ

1 Ekim 2008 tarihinden sonra sigortalı olan engelli vatandaşlarımız ise aşağıda belirtilen rapor oranı ve derecesine göre emekli olabiliyorlar.

Engelli vatandaşlarımız için birçok kolaylık ve pozitif ayrımcılık sağlanmasına dair yasal düzenlemelere günden güne daha çok ağırlık veriliyor, bu durum oldukça sevindirici. Herkesin birer engelli adayı olduğu gerçeğini de unutmadan bu özel insanlara gereken yardım noktasında hepimizin üzerine düşeni yapması en önemli vazifelerimiz arasındadır.