İHRACATÇILARA KÖTÜ HABER

İHRACATÇILARA KÖTÜ HABER

Yusuf C. DEMET / Vergi Müfettişi

Merkez Bankası tarafından uygulanan sıkı para politikalarını destekleyici şekilde hükümet tarafından da sıkı maliye politikaları uygulanmakta ve en etkili maliye politikası araçlarından biri olan vergi politikası ile de vergi harcaması olarak nitelendirilen istisna ve muafiyet uygulamaları birer birer kaldırılmaktadır. 

28 Aralık 2023 tarih ve 32413 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren 7491 sayılı “Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile vergi mevzuatında çeşitli değişiklikler yapılmış olup ihracatçıların faydalandığı çok önemli bir gider unsuru olan “Götürü Gider” müessesesi, ilgili Kanunun 9. Maddesi ile 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren kaldırılmış oldu.

Götürü Gider Uygulaması Nedir?

Götürü gider uygulaması, 1 Ocak 1995 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere 4108 sayılı Kanunun 19. Maddesiyle Gelir Vergisi Kanununun 40/1. Maddesine eklenmiştir. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun (GVK) 40/1. Maddesi; “İhracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hâsılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler.” Hükmü uyarınca gelir vergisi ve kurumlar vergisi mükellefleri, safi kazançlarının tespit edilmesi sırasında yurtdışındaki bu işlerinden elde ettikleri döviz hasılatlarının binde 5’ini aşmamak şartıyla belgesini temin edemedikleri harcamalarını giderleştirme imkanına sahiptir. Ayrıca, kanun maddesinde yer almasa da 194 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile “yurtdışında teknik hizmet” faaliyeti ile iştigal eden mükellefler de bu uygulamadan yararlanmaktadır.

Maliyenin Götürü Gider Uygulamasına Bakışı

Maliye idaresi, belgesi temin edilemeyen ve üst sınırı ilgili faaliyetlerden elde edilen döviz hasılatının binde 5’i olan bu uygulamadan faydalanabilmek için “bir harcamanın yapılmış ve işletmenin malvarlığında bir azalışın meydana gelmiş olması” şartlarının gerçekleşmesini ve belgesi temin edilemeyen harcamanın muhasebe kayıtlarında gösterilmesini şart koşmaktadır.

Götürü Gidere İlişkin Özelgeler

Maliye idaresinin götürü gider uygulamasına ilişkin görüşlerine yer verdiği özelgelerde genel hatlarıyla; bir harcamanın yapılmış olması, işletmenin malvarlığında azalışın gerçekleşmesi, belgesi temin edilemeyen nakit çıkışının işletmenin muhasebe hesaplarında gösterilmesi şartlarını aradığı görülmektedir.

“Bu hüküm ve açıklamalara göre, yurt dışı taşımacılık faaliyetinde bulunan kurumunuzun, yurt dışı taşımacılığı faaliyeti ile ilgili olarak yurtdışında yapılmış olan ancak belgelendirilemeyen giderlerin nakden yapıldığının ve nakit çıkışının muhasebe kayıtlarında izlendiğinin tevsik edilmesi durumunda bu harcamalara karşılık olmak üzere, yurtdışı taşımacılık faaliyeti sonucu döviz olarak elde ettiğiniz hâsılatın binde beşini aşmamak şartıyla hesaplanan götürü giderin kurum kazancının tespitinde dikkate alınabilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak, harcama yapılmadıkça belirtilen şekilde hesaplanan götürü gider kurum kazancının tespitinde dikkate alınamayacaktır.” (İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının, 02.06.2014 tarih ve 11395140-105[234-2012/VUK-1- . . .]—1549 sayılı Özelgesi)

“Yurt dışı inşaat faaliyetinizle ilgili olarak yurtdışında fiilen katlandığınız ancak tevsik edemediğiniz harcamalarınıza karşılık olmak üzere ise, yurt dışı inşaat faaliyetleriniz sonucu döviz olarak elde ettiğiniz hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla götürü olarak hesapladığınız belgesi temin edilemeyen giderleri kayıtlarınıza intikal ettirmek suretiyle ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapmanız mümkün bulunmaktadır.” (Ankara Vergi Dairesi Başkanlığının, 14.11.2012 tarih ve 38418978-120[40-12/9]-1173 sayılı Özelgesi)

“Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere götürü gider uygulaması; ihracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükelleflerce; fiilen harcama yapılmış ve yapılan harcamanın belgesinin temin edilememiş olması halinde söz konusu harcamanın tek düzen hesap planında ilgili hesaplara intikal ettirilmiş bulunması koşuluyla geçerlidir. Başka ifadeyle, harcama yapılmadan götürü gider indirimi yapılması söz konusu değildir.” (Bursa Vergi Dairesi Başkanlığının, 06.04.2010 tarih ve B.07.1.GİB.4.16.16.01-GV-16-10-7 sayılı Özelgesi)

Danıştay Mükellef Lehine, Maliye Aleyhine Karar Veriyor

Maliye idaresi, götürü gider uygulamasından faydalanmak için belgesi temin edilemeyen gerçek bir nakit çıkışının olmasının, bu nakit çıkışının işletmenin malvarlığında bir azalış meydana getirmesinin ve işletmenin muhasebe kayıtlarında izlenmesinin şart olduğunu aksi halde ilgili uygulama kapsamında giderleştirme yapılamayacağını belirtirken, Danıştay böyle bir şartın kanun maddesinde yer almadığını, kanunda yer almayan bir düzenlemenin ise idari görüş ile sınırlandırılamayacağını ve şarta bağlanamayacağını kararlarında açıkça vurgulamaktadır.

Bununla birlikte Danıştay kararlarında; ihracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinden döviz olarak elde edilen hasılatın binde 5’ini aşmamak üzere belgesiz gider imkanı için mükelleflerin herhangi bir ispata mecbur olmadıklarını ve yasal defterlerde de bu duruma ilişkin kayıt zorunluluğunun olmadığını belirtmektedir. (Danıştay 3. Dairesi: 28.03.2022 tarih ve E.2019/2070, K.2022/1327 sayılı, 24.03.2022 tarih ve E.2019/3134, K.2022/1276 sayılı, 17.03.2022 tarih ve E.2018/5410, K.2022/1187 sayılı, Danıştay 4. Dairesi: 24.03.2022 tarih ve E.2018/6180, K.2022/1835 sayılı Kararları)

Harcamanın gerçekten yapılmış olmasının bile ispatlanmasına lüzum görmeyen Danıştay, maliyenin tam tersi kararlar vermekte ve bu konuda çokça dava idare aleyhine sonuçlanmaktaydı. Bu sebeple maliye idaresi ya Danıştay kararlarına uygun yeni bir görüş verecekti ya ilgili kanun maddesine harcamanın ispatına ve muhasebe kayıtlarına alınmasına yönelik şartları ekleyecekti ya da ilgili kanun maddesini tamamen yürürlükten kaldıracaktı. 

Maliye Götürü Gider Uygulamasını Kaldırmayı Seçti!

Son tarihli Danıştay kararlarının da tamamen aleyhine sonuçlanması sonrası maliye idaresi görüşünü değiştirmek ya da kanun maddesine istediği şartları ilave ederek uygulamayı revize etmek yerine GVK 40/1. Maddesinde yer alan ve 1995-2023 takvim yılları arasında 29 yıl aralıksız olarak uygulanan götürü gider müessesesini 01.01.2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kaldırmış oldu.

28 Aralık 2023 tarih ve 32413 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren 7491 sayılı kanunun 9. Maddesi ile kaldırılan götürü gider uygulamasının kaldırılma gerekçesinde özetle; ilgili giderleştirme imkanının uygulanmasında fiilen bir gider olmamasına rağmen kazançtan indirim yapıldığı ve bunun vergi matrahını aşındırarak ihtilaflara sebebiyet verdiği, OECD nezdinde de belgesiz götürü gider uygulamalarının eleştiri konusu yapıldığı ve gelinen noktada yapılan harcamaların belgelendirilmesinde de sorun olmaması da dikkate alınarak götürü gider uygulamasının yürürlükten kaldırıldığı ifadeleri yer almaktadır.

Böylelikle, GVK 40/1. Maddesi ve 194 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği kapsamında ihracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj, teknik hizmetler ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri 29 yıldır yürürlükte olan götürü gider uygulamasından 2024 yılı itibariyle artık yararlanamayacaklar ve ilgili faaliyetleri sebebiyle sadece belgeli harcamalarını genel hükümler uyarınca giderleştirmeye devam edeceklerdir.