Küresel Asgari Kurumlar Vergisi (%15)

AB üyesi ülkeler, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (OECD) uluslararası vergilendirme reformunun ikinci sütunu olarak bilinen asgari vergilendirme bileşenini AB düzeyinde uygulamakta anlaştı.

Küresel Asgari Kurumlar Vergisi Kararına Gelinen Süreçte Neler Oldu;

2008 Küresel mali krizin ardından Ülkeler ve Bölgeler vergi kurallarını güçlü şirketler lehine değiştirerek uluslararası yatırımları ülkelerine çekmeye çalıştıklarında çok uluslu şirketlere vergiler konusunda imtiyazlar veya ayrıcalıklı oranlar uygulamaya koymuşlardı.

Çok uluslu şirketler uluslararası vergi anlaşmaları, vergi cennetleri, küresel vergi rekabeti ve dijital hizmetler yoluyla hem yerleşik oldukları ülkelerde hem de faaliyette bulundukları diğer ülkelerde elde ettikleri kazançları üzerinden ödemeleri gereken vergileri azaltma ya da hiç ödememe yoluna gitmekteydiler.

Bu durumun önüne geçilmesi amacıyla G20 ve OECD ülkeleri tarafından Base Erosion and Profit Shifting (BEPS) olarak nitelendirilen Vergi Matrahının Aşındırılması Ve Kar Aktarımını engellemek amacıyla 15 maddelik bir eylem planı hazırlanmıştı.2013 yılı itibariyle onaylanmış olup G20 ülke liderleri tarafından ülkeleri ulusal kanunlarını BEPS’i önlemeye yönelik gerekli değişiklikleri ve çok uluslu şirketlerin kârlarını düşük vergili ülkelere kaydırmalarına engel olacak şekilde düzenlemeler yapma çağrısında bulunmuştu.¹

OECD tarafından yapılan 8 Ekim 2021 tarihli açıklamayla 140 ülkenin uzlaşıyı benimsedikleri açıklanmış olup uzlaşı metninde ise iki sütunlu çözüm paketine yer verilmişti. Bu metinde çok konuşulan uluslararası asgari kurumlar vergisi sütun 2 de yer almaktaydı.

Küresel asgari kurumlar vergisinin uygulama başarısında Avrupa Birliği “blok olarak” önem arz ediyordu. AB Komisyonu, Aralık 2021’de ÇUŞ’lar için küresel asgari vergileme kuralları ile ilgili Direktif taslağını yayımlamış, Ocak 2022’deki ECOFIN toplantısının ardından 27 üye Ülke Maliye Bakanlarının taslak çerçeveyi onayladıkları açıklanmıştı, ancak Mart 2022’deki ECOFIN toplantısı sıkışık takvim nedeniyle uygulamanın 31 Aralık 2023’e ertelenmesiyle sonuçlanmıştı.²

Üye ülkelerin hepsi aynı fikirde değildi Polonya ve Macaristan maliye bakanları bu konuda çok hızlı hareket etmenin AB'yi, anlaşmanın 1. ayağının uygulanmasını talep etmekte zayıf bir konuma getireceğinden çekiniyorlardı. OECD düzeyinde planın 1. ayağıyla ilgili henüz teknik bir anlaşmaya varılamadığından hareketle, "1. ayağın uygulanmasına ilişkin uluslararası gelişmelerden bağımsız olarak 2. ayağın uygulanmasına geçersek; 1. ayağın etkin bir şekilde hayata geçirilmesinde üçüncü ülkelere karşı elimiz zayıflar" argümanını ileri sürüyorlardı.³

Sıkışık uygulama takvimi, kuralların karmaşıklığı, 1 ile 2. Ayak arasındaki ilişki ve kuralların yerel gruplara uygulanması” gibi endişeler açıkladılar tabi bu gerekçelerin esas sebeplerinden birisi ise şerh koyan ülkelerin 4’ünde (Macaristan, İrlanda, Bulgaristan, GKRY) kurumlar vergisi oranının yüzde 15’in altında olmasıydı.

Küresel anti BEPS ( Global anti-base Erosion Rules ) GloBE kuralları olarak da tanımlanan sütun 2 olarak ta adlandırılan ikinci ayak kapsamında, yıllık 750 milyon euro üzerinde geliri olan çok uluslu firmalara asgari yüzde 15 kurumlar vergisi uygulanması kararlaştırıldı. Bu sayede 150 milyar dolar tutarında ek vergi geliri sağlanması düşünülüyordu.

Bugün itibariyle gelinen süreçte Avrupa Birliği Konseyi sütun 2 olarak adlandırılan Küresel Asgari Kurumlar Vergisini oybirliğiyle kabul ettiklerini ilan etmişlerdir. Böylece 2023 yılı sonuna kadar ulusal yasal düzenlemelerin yapılması konusunda da anlaşma sağlanmıştır. Hiç şüphesiz ki AB, Küresel Asgari Kurumlar Vergisi konusunda attığı adımlarla öncülük etmektedir.

¹ Uygun, E. (2022). “Vergiden Kaçınmayı Önlemeye Yönelik Küresel Asgari Kurumlar Vergisi”, International Journal of Public Finance, 7(1), 93-11

² https://www.ey.com/tr_tr/tax/kuresel-asgari-vergiye-karsi-yerel-vergi-stratejisi-cozum-mu

³ https://www.bloomberght.com/kuresel-asgari-kurumlar-vergisi-2023e-yetisecek-mi-2297085