Küresel Ölçekte Kripto Paralar Nasıl Vergilendiriliyor?

VERGİ ÇEMBERİ KRİPTO PARALAR İÇİN DARALIYOR!

Son günlerde hükümet kanalından yapılan açıklamalarda kripto varlıklara ilişkin yasa tasarısının yakın zamanda meclise sunulacağı ifade edilmişti. En son iki hafta önce kripto para uzmanları ile kripto para camiasına ilişkin bir takım isimlerin Ankara’ya çağrılarak yetkililerle toplantı gerçekleştirildiği basına yansımıştı. Toplantı sonrasında verilen beyanlara bakıldığında, Türkiye’nin kripto paraya bakışının yasaklayıcı olmaktan ziyade yasal çerçeveye oturtulmasının yönünde olacağı izlenimi kamuoyunda oluşmuştur.

KRİPTO PARAYI VERGİLENDİREN ÜLKELER

Kripto paraya ilişkin Türkiye’de gerçekleştirilen çalışmalar bir yana, küresel ölçekte kripto parayı vergilendiren ülkeler var mı, varsa bu vergilendirme nasıl oluyor? sorusu bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır.

Ülkelerin kripto para konusundaki yaklaşımlarına bakıldığında genel itibariyle bir tutarlılık veya bir birliktelik ya da benzerlik olduğu söylenemez. Zira kimi ülkeler kripto parayı yasaklarken kimi ülkelerde vergilendirme yolunu seçmiştir. Bazı ülkeler ise konu özelinde sessiz kalmayı tercih etmiştir.

ALMANYA[1]

Kripto paraya ilişkin vergilendirme yolunu seçen ülkelerden biri Almanya’dır. Almanya’da kripto varlıklar, gerçek kişiler açısından diğer varlıklar olarak kabul edilmektedir. Buna bağlı olarak da gerçek kişiler tarafından bir yıl içerisinde kripto varlık alım satımından elde edilen gelirler vergiye tabi tutulmuştur. Diğer taraftan gerçek kişilerin aynı yılda elde ettiği kazancın 600 Euro altında olması halinde söz konusu kazanç tutarı vergiden istisna kılınmıştır. Buna bağlı olarak da 600 Euro’nun üzerindeki kazançlar gelir vergisine tabidir. Şirketler açısında ise elde edilen kazançlar vergiye tabi tutulmaktadır.

Almanya’nın vergilendirme konusunda adım attığı bir diğer alan madenciliktir. Madencilikte sürekli olarak yapılıyor ise işletme faaliyeti olarak değerlendirilmekte ve ona göre elde edilen kazançlar vergilendirilmektedir. Eğer madencilik sürekli olarak yapılmıyor bir başka ifade ile hobi amaçlı olarak yapılıyor ise elde edilen kazanç vergi dışı bırakılabilmektedir.

KANADA

Kanada’nın vergi kanunları kripto paralar için de uygulanmakta olup, kripto paralardan elde edilen kazançlar gelir vergisine tabidir. Ayrıca kripto paralar, para olarak değil, emtia olarak tanımlanmaktadır[2]. Aynı zamanda ülkede blokzinciri fonu bulunmakta olup[3], mevcut kaynaklardan elde edilen kazançların yüzde 50 si vergiye tabi kılınmıştır. Söz konusu vergiye tabi tutulan kısım ilgililerin gelirlerine eklenmekte ve bu şekilde vergi alınması yoluna gidilmektedir[4].

ABD

Hemen her konuda olduğu gibi kripto para konusunda da ABD’li yetkili kurumlarının aldığı veya alacağı kararlar ülkeler düzeyinde önemle takip edilmektedir. Kripto paralar konusunda vergilendirme yolunu seçen ülkelerin başında ABD gelmektedir. Amerikan Gelir İdaresi IRS, kripto paraları emtia olarak tanımladığından, emtiaya ilişkin vergisel hükümler kripto paralar içinde uygulanacaktır. Bu bakımdan ABD’de kripto paralardan elde edilen kazançlar sermaye kazancı olarak vergilendirilecektir.

Ayrıca IRS, madencilik faaliyetinin serbest meslek faaliyeti kapsamında, serbest meslek kazancı olarak vergilendirileceğini duyurmuştur[5]. Diğer taraftan ABD’de kripto paralar için işlem vergisine benzer bir vergi bulunmamakta olup, transfer anlamında veraset ve intikal vergisi hükümleri kripto paralar içinde geçerlidir[6].

ÇİN

Çoğu kesim için geleceğin süper gücü olacağına inanılan Çin’in kripto para konusundaki tavrı çok sert olmuştur. Çin Merkez Bankası internet sitesi üzerinden yaptığı açıklamada, sanal para ile yapılan iş faaliyetlerinin yasa dışı faaliyetler olduğunu ve bu faaliyetleri yapanların kanunlar karşısında cezai sorumluklarının olacağını açıklamıştır. Yasaklama kararı her tür kripto para alış verişini, sanal sembollerin satışını, sanal para türevleri ile yapılan işlemleri de kapsamaktadır. Söz konusu açıklama sonrası Bitcoin yüzde 5 değer kaybına uğramıştır[7]. Öte yandan bu yasaklardan madencilikte nasibini almış olup, 2021 sene içerisinde yine Çin de madencilik yapmak da yasaklanmıştır.

[1]  Blockchain Türkiye, “Kripto Varlıkların Vergi-Muhasebe Ve Denetim Yönünden İncelenmesi Raporu” Aralık, 2021, Türkiye Bilişim Vakfı, Ek:2, s. 119.

[2] Yonca Çetiner, “Kripto Paraların Vergilendirilmesi Ve Muhasebeleştirilmesinin İncelenmesi: Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, S.B.E. 2020. s.44; The Law Library of Congress, 2018:10.

[3] Çetiner, a.g.t., s. 44 ;Goodman ve Partridge, 2018: 5-7.

[4] Çetiner, a.g.t., s. 44 ;Choi, 2018.

[5] https://www.bitcoinhaber.net/amerika-kripto-vergileriyle-calkalaniyor-bu-duzenleme-turkiyeye-uygulanabilir (S.E.T. 07.01.2022).

[6] Blockchain Türkiye, a.g.m., EK:2, s. 119.

[7] https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-58682451 (S.E.T. 07.01.2022).