Metaverse Üzerinden Gerçekleştirilebilecek Faaliyetlerde Son Nokta: Dijital Kâbe (Hac) Ziyareti

Teknolojinin popüler ürünleri arasına kısa sürede giren metaverse, diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de rağbet gören konular arasına girmeyi başarmıştır. Öyle ki 2021 yılında metaverse üzerinden en çok arsa alımı yapan ülke kullanıcıları arasında Türkiye birinci sırada yer almıştır.

METAVERSE NEDİR, NE İÇİN KULLANILIR?

Metaverse için dijital (sanal) evren tanımı yapmak yanlış olmayacaktır. Yunancada “sonra, öte” anlamına gelen meta kelimesi ile İngilizcedeki “universe” kelimelerinin birleştirilmesi ile ortaya çıkan metaverse, evrenötesi manasına gelmektedir.

Metaverse kavramı ilk olarak, Neal Stephenson'ın 1992 yılında yayımladığı bilimkurgu romanı Snow Crash'de ortaya atılmıştır. Son dönemlerde Facebook un adını meta olarak değiştirmesi ile birlikte metaverse yani sanal evrene olan merak giderek artmıştır. Facebook CEO su Mark Zuckerberg, metaverse için yeni nesil internet tabirini kullanmıştır. Metaverse ile temelde sanal kamusal alan oluşturmak ve insanların oturdukları yerde özellikle sosyo-ekonomik faaliyetlerini dijital ortamda gerçekleştirmesi hedeflenmektedir.

Metaverse ekosistemine girişler için akıllı gözlüklere ve artırılmış gerçeklik (AR) ile sanal gerçeklikler (VR) başlıklarına ihtiyaç duyulmaktadır. Esasında bu başlıklar, bu sanal evrende gerçekliğe yakınlaşma başka bir ifade ile gerçek dünyadaki faaliyetleri daha yakından hissetme adına oluşturulmuştur.

Metaverse üzerinden gerçekleştirilen faaliyetlerin başında arsa alım satımları gelmektedir. Öyle ki dünyada var olan arsaların aynısını metaverse üzerinde bulmak ve satın almak da mümkündür. Örneğin bir ülkenin başkentini veya bir avm’yi ya da boğaz köprüsünün veya bir tanınmış stadyumun bulunduğu alanı satın almak mümkündür. Söz konusu satın alma işlemleri kripto paralar aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.

Birçok farklı proje özelinde geliştirilen kripto paralardan bazıları da metaverse odakli projeler için blokzincir ekosistemine dahil edilmiştir. Örneğin Decentraland, kullanıcıların içerik ve uygulamalar oluşturmalarına, deneyimlemelerine ve bunlardan para kazanmalarına olanak tanıyan, Ethereum blokzincir tabanlı bir sanal gerçeklik platformu olarak ortaya çıkmıştır. Decentraland, arsa alımını yapılabilecek metaverse platformlarından birisidir ve buradaki arsa alım ve satımları bir kripto para birimi olan (Decentraland) MANA aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.

METAVERSE DE GERÇEKLEŞTİRİLEN İLK DÜĞÜN

Metaverse üzerinden gerçekleştirilebilecek birçok etkinlik bulunmaktadır. Örneğin, ABD’de yaşayan bir çift düğünlerini metaverse üzerinden yapmıştır. Söz konusu düğüne davetlilerde çağrılmıştır. Damat ile gelin kendileri için oluşturulan avatarlar sayesinde sanal evrende evlenmişlerdir. Tabi bu durumun gerekçelerinden birisi hâlihazırda tüm dünyayı etkisi altına alan pandeminin varlığıdır.

Aynı zamanda metaverse üzerinden gerçekleştirilen faaliyetlerin başında konserler gelmektedir. Örneğin ünlü sanatçı Justin Bieber 18 Kasım’da sanal ortamda ilk konserini yapmıştır. Konser beklenen ilgiyi görmüş ve coşkulu kalabalık eşliğinde sanal konser tamamlanmıştır.

Metaverse üzerinden gerçekleştirilebilecek faaliyetler esasında insanlığın zihninin yetebildiği kadardır. Bu bakımdan tıpkı normal yaşantıda günlük hayatta yapılan birçok iş ve işlemin karşılığını bu evrende de bulabilmek mümkündür. Toplantı yapmak, alışveriş, kafede oturmak, konser vermek, sinemaya gitmek gibi birçok aktivite yine bu alanda yapabileceğimiz sosyo-kültürel aktivitelerdendir.

SANAL KÂBE ZİYARETİ ARTIK MÜNKÜN

Bireylerin ve kurumların gösterdiği ilgi ve alakanın yanında yavaş yavaş ülke yönetimlerinin de metaverse platformuna fiili olarak katıldığını görebilmek mümkündür. En son olarak metaverse üzerinden Müslümanlar için kutsal sayılan Kâbe’nin ziyareti gündeme gelmiştir. Bu gündemi yaratan Suudi Arabistan kaynaklarıdır. Mescid-i Haram’ın resmi Facebook sayfasından yapılan açıklamada Müslümanların “Mekke’ye hac ziyaretinden önce Hacer-ül Esved’i deneyimlemelerini” istediklerini dile getirmiştir[4].

Bu adım Müslüman camiasında ciddi heyecan yaratmıştır. Metaverse üzerinden gerçekleştirilecek olan faaliyet, Kâbe üzerindeki Hacer-ül Esved taşının sanal olarak ziyaret edilebilmesidir. Hacer-ül Esved, Arapça’da siyah taş anlamına gelmektedir ve Kâbe'nin duvarında yer almaktadır. Hacılar, Müslümanlarca kutsal sayılan siyah ve parlak taş olan Hacer-ül Esvedi, Hac sırasında tavaf ederken her bir dönüşte selamlar, el sürer veya öperler.

Sanal gerçeklik gözlükleriyle birlikte insanların evlerinden oturarak Mekke’deki önemli Hac mekanlarını ziyaret edebileceği simülasyon için, kişilerin görme ve işitme duyularının dışında dokunma ve koku duyularını da deneyimleyebileceği ifade edilmektedir. 

METAVERSE VE KRİPTO PARALAR

Küresel anlamda oldukça gündem yaratan metaverse, aynı zamanda birçok coin projesinin üretilmesine de yol açmıştır. Metaverse olan ilginin türevini doğrusal anlamda coinlerde de görebilmek mümkündür. Zira metaverse hakkında ortaya çıkan her iddia veya gelişme metaverse odaklı kripto paraların değerlerinin artmasına ya da tam tersi azalmasına da sebep olabilmektedir.

Bilinen metaverse coinleri ile bunların listelendiği borsalar aşağıdaki gibidir.

Bu yazımızda genel olarak metaversenin ne olduğuna ve insanlığa ne gibi imkânlar tanıdığına örneklerle değinilmiştir. Açıklanmaya çalışıldığı üzere, bu alan sanal bir dünya vadetmekte ve temelde günlük işlerin fiziki olarak istenen yerde bulunmadan dijital ortamda katılım sağlanarak yerine getirilmesini hedeflemektedir. Tabi bu hedefin, metaversenin varlık sebeplerinden sadece birini temsil ettiğini belirtmek yerinde olacaktır.