Bitcoin Değer Saklama Aracı Mı?

Bitcoin (yazının ilerleyen kısımlarında Btc kısaltması ile de anılacaktır) ağı, 2008 yılında Satoshi Nakamato tarafından yayımlanan “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” adlı makale sonrasında Ocak/2009 ayı itibarı ile hayata geçti. Bitcoin’ i merkeziyetsiz bir ödeme aracı olarak tasarlayan Satoshi Nakamato’ nun kimliği belli olmayıp bir kişi mi olduğu yoksa bir grubu mu ifade ettiği de belli değildir. Ödeme aracı olarak tasarlanan Bitcoin’ in günümüzde bazı insanlarca değer saklama aracı olarak kullanıldığı da görülmektedir. Aracı olmadan transferi yapılabilen Bitcoin, El Salvador devleti tarafından 06.06.2021 tarihinde ülkenin resmi para birimi olarak ilan edilmiş olup Ekim/2021 döneminde ise SEC (Securities and Exchange Commission) ilk Bitcoin ETF (Exchange Traded Fund) si için onay verdi.

Ortaya çıkarılması işlemi madencilik (mining) olarak isimlendirilen Bitcoin’ in arzı 21.000.000 Btc ile sınırlı olup dolaşımdaki Btc miktarı ise 18.938.537 adettir. Görüldüğü üzere, Bitcoin arzı sınırlı olup bu durum söz konusu varlığın enflasyonist etkilere maruz kalmayacağı şeklinde yorumlanmaktadır. Madenciler yaptıkları işlemler karşılığında ödül olarak Bitcoin elde etmekte olup yaklaşık her 4 yılda bir söz konusu ödül yarılanmakta ve bu yarılanmaya da Halving adı verilmektedir. Halving süreci neticesinde ödül yarı yarıya azalınca Btc üretmek de bir o kadar zorlaşmakta ve dolaşıma sokulan Btc sayısı yaklaşık yüzde 50 oranında azalmaktadır. Dolayısı ile Halving sonralarında Btc arz sıkıntısı yaşanarak Btc fiyatının yukarı yönlü hareket etmesi yönünde beklenti oluşmaktadır.

Bitcoin ortaya çıktığı günden bugüne kadar değeri hakkında pek çok yorum ve tahmin yapılmıştır. Örneğin, Forbes 2013 yılında Btc’ yi yılın en iyi yatırım aracı ilan ederken Bloomberg ise 2014 de Btc’ nin en kötü yatırım aracı olduğunu ifade etmiştir. Görüldüğü üzere, Btc’ nin değeri üzerine yapılan yorumlar birbirine zıt uç noktalarda olabilmektedir.

Bitcoin’ in değer saklama aracı olup olmaması söz konusu varlığın dijital de olsa para olarak nitelendirilip nitelendirilememesi noktasında önem arz etmektedir. Paranın fonksiyonlarını; değer ölçüsü olma, mübadele aracı olarak kullanılma ve değer saklama aracı olma şeklinde sıralayabiliriz. Değer saklama aracı olmayı ise varlığın zaman içerisinde sahip olduğu değeri koruyabilmesi olarak tanımlayabiliriz. Bitcoin’ in değer saklama aracı olarak kabulü noktasında karşı karşıya kaldığı en önemli engel fiyatında aşırı dalgalanmalar yaşanabilmesidir. Her ne kadar Bitcoin’ in salt dolar karşısındaki değeri bağlamında yorumlanmasını doğru bulmasak da, Btc’ nin değer saklama aracı olup olmadığı noktasında fikir yürütebilmek adına Coinbase’ deki dolar karşısında değerini aşağıdaki grafik üzerinden inceleyelim. (Grafikteki veriler, 2014/Aralık döneminden başlamak üzere haftalık zaman dilimi dikkate alınarak analiz edilmiş olup detaylı teknik analiz verisi içermemektedir!)

Yukarıda yer verdiğimiz grafik Bitcoin’ e yönelik teknik analiz amacı ile çizilmemiş olup amaç yalnızca Bitcoin’ in fiyat dalgalanmalarının açıkça ortaya konulmasıdır. Görüldüğü üzere, Btc’ nin birim fiyatı derin dalgalanmalar sergilemekte olup bu derece fiyat dalgalanmalarına sahip bir varlığın değer saklama aracı olarak kabul görmesi pek de kolay değildir. Grafik incelendiğinde, Bitcoin fiyatı Mart/2020 döneminden Nisan/2021 dönemine kadar yükseliş sergilemiş ve neticede Nisan/2021 döneminde 64.899 $ ile tarihi zirve değerine (all time high) ulaşmıştır. Btc tarihi zirvesini gördükten sonra Haziran/2021 dönemine kadar düşüş sergilemiş ve devamında Kasım/2021 döneminde 69.000 $ ile yeni bir tarihi zirveye imza atmıştır. Bitcoin, son zirvesinin devamında ise henüz dibi görülmeyen bir düşüş trendine girmiştir. İşte tüm bu fiyat oynaklıkları Btc’ nin değer saklama aracı olarak görülmesinin önündeki en büyük engellerden biridir diyebiliriz.

Bitcoin’ in fiyat hareketlerine yönelik bir diğer olumsuzluk ise arz dağılımıdır dersek yanlış söylemiş olmayız. Her ne kadar Btc arzının sınırlı olması enflasyonist etkilere karşı olumlu olarak yorumlansa da, sınırlı olan arzın belli ellerde toplanması ihtimali de Btc’ nin fiyat istikrarı açısından olumsuzluk teşkil edebilecektir. Merkeziyetsiz yapısı ile övünülen sistemin öne çıkan varlığı Btc’ nin fiyatına merkezi bir otorite tarafından düzenleyici anlamda bir müdahale yapılamadığından, arzın büyük kısmına sahip olanlar birlikte hareket ederek fiyatı diledikleri gibi yönlendirebilme gücüne sahip olabileceklerdir. Önceki cümlemizde ifade ettiğimiz arzın belli ellerde toplanmasından kaynaklanan fiyat hareketi riski de yine Btc’ nin değer saklama aracı olarak kabulünün önündeki engellerden bir diğeridir.

Bitcoin, büyük bir teknolojik ilerlemenin ürünüdür dersek yanlış söylemiş olmayız ancak Bitcoin’ i para olarak nitelendirmek için henüz erken olduğunu değerlendirmekteyiz. Bitcoin’ in para olarak nitelendirilmesi noktasında üstesinden gelmesi gereken sorunlardan biri, Bitcoin’ in değer saklama aracı olarak kabul edilip edilmeyeceğidir. Kimileri Btc’ yi çoktandır değer saklama aracı olarak kabul etmiş olsa da bazıları hala bir ponzi oyunu olabileceğini öne sürmekte ve dolayısı ile Btc’ yi değer saklama aracı olarak kabul etmemektedir. Btc’ nin de işlem gördüğü kripto varlık piyasalarına yönelik düzenlemeler kimi ülkelerde yürürlükte, kimi ülkelerde ise bu konuda çalışmalar halen devam etmektedir. Bazı ülkelerde ise kripto varlıkların kullanımı tamamen yasaklamıştır. Şahsi kanaatimiz, kripto varlıklara yönelik ulusal ve uluslararası yasal düzenleme süreçlerinin tamamlanması sonrasında Btc’ deki fiyat dalgalanmalarının azalacağı yönündedir. Fiyat oynaklığının azalması ve Btc arzının dağılımında yoğunlaşma yaşanmaması halinde ise Btc’ nin değer saklama aracı olarak kabulüne yönelik önemli bir adım atılmış olacağı kanaatindeyiz.