Yeniden Değerlenen Atik’in Satışı Hâlinde Özel Fon Hesabında Yer Alan Tutarın Kâr/Zarar Etkisi

537 Seri No'lu VUK GT'nin 12. Maddesi hükümlerine göre; yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin satış, devir (193 sayılı Kanunun 81 inci maddesinde sayılan devir ve tür değiştirme halleri ile 5520 sayılı Kanuna göre yapılan devir ve bölünme halleri kapsamında yapılanlar hariç), işletmeden çekiş, tasfiye gibi nedenlerle elden çıkarılması halinde, bunlara isabet eden ve bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilen değer artışları aynen amortismanlar gibi muameleye tabi tutulur.Sermayeye ilave edilen değer artışları, satış veya herhangi bir şekilde elden çıkarmaya ilişkin kar ve zararın tespitinde dikkate alınmaz.Ancak, elden çıkarılan iktisadi kıymetlere ait değer artışlarının sermayeye ilavesi halinde, elden çıkarma sırasında birikmiş amortisman gibi mütalaa edilmeyen değer artışları, faaliyete devam edilen süre içerisinde herhangi bir suretle sermayeden çekilirse, çekilen kısım o dönemin kazancı sayılarak vergiye tabi tutulur. 193 sayılı Kanunun 81 inci maddesinde sayılan devir ve tür değiştirme halleri ile 5520 sayılı Kanuna göre yapılan devir ve bölünme hallerinde, söz konusu fon hesabının devrolunduğu kurumlar için de bu hükümler geçerlidir.

522 Yeniden Değerleme Artışları hesabına attığımız tutarı ilgili amortismana tabi iktisadi kıymeti (atik) sattığımız zaman birikmiş amortisman gibi değerlendirerek borçlu kısma atarak kapatıyoruz. Yani ayrılan amortisman tutarı kadar 522 hesabında ilgili yeniden değerleme tutarı kadar kara olumlu etki olacaktır.

Ayrıca bu atik'e yapılan yeniden değerleme sonrası 522 hesabına atılan tutar sermaye ilave edildikten bir süre sonra söz konusu atik satılırsa , daha önce sermayeye ilave edilen 522 hesabında yer alan tutarla ilgili ticari bilanço karına ilave yapılmayacak ya da zarar yazma imkanı olmayacaktır. Ancak 522 hesabında yer alıp sermayeye ilave edilen tutarla ilgili atik satıldıktan sonra mükellefin sermaye azaltımı yapması halinde daha önce sermayeye ilave edilen 522 tutarı dönem kazancı sayılarak vergiye tabi olacaktır.

Yukarıda yer alan açıklamalar; devir, tür değiştirme ve bölünen kurumlar açısından fon hesabının devredildiği kurumlar içinde geçerli olacaktır.

Kvk'nın 20. Maddesi hükümlerine göre; mezkûr Kanunun 19. Maddesi hükümlerine uygun olarak yapılan devirlerde ve bölünmelerde, mezkûr Kanun hükümlerinde yer alan şartlara uyulduğu takdirde, münfesih kurumun sadece devir ve bölünme tarihine kadar elde ettiği kazançlar vergilendirilir; birleşmeden ve bölünmeden doğan kârlar ise hesaplanmaz ve vergilendirilmez.Kvk'nın 19 uncu maddesinin üçüncü fıkrasının (b) bendinde belirtilen kısmi bölünme işlemlerinden doğan kârlar hesaplanmaz ve vergilendirilmez.

Bu kapsamda Kvk'nın 19. ve 20. Maddeleri hükümlerine uygun olarak yapılan devir ve bölünme işlemlerinde devir ve bölünme tarihine kadar elde edilen kazançlar vergilendirilmeyeceğinden 522 hesabında yer alan tutarın aynen devrolunan ya da bölünme yoluyla devralan kuruma geçmesi halinde bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilen değer artışları aynen amortismanlar gibi işleme tabi tutulmayacaktır . Çünkü ortada bir satış bulunmamaktadır . Tabi ki yeniden değerlenmiş atik'i hesaplarına devralan kurum bu atik'i satması halinde 522 de yer alan tutarı da borç yazarak aynı amortisman gibi işleme tabi tutacaktır . Yani satış bedeline göre ya kar tutarı artacak ya da zarar tutarı azalacaktır.