Metaverse, NFT (Non-Fungible Token) ve Kara Para Aklama Üzerine

Sanal dünyada son yıllarda yaşanan gelişmeler ile birlikte adından sıklıkla söz ettirmeye başlayan Metaverse kavramı, teknolojinin ve internetin yaygınlaşması ve gelişmesi ile tüm dünyadan kullanıcıların ve yatırımcıların ilgisini çekmektedir. Bazı otoriteler internetin geleceği olarak Metaverse’i gösterse de mevzuatlardaki eksiklikler ve merkeziyet boşlukları nedeniyle bir kısım, bu konuya temkinli yaklaşılması gerektiğini savunmaktadır.

Siyasi ve felsefi boyutlarının yanı sıra, özellikle ekonomik alanda gelecek yıllarda sorunlara ve karmaşaya neden olabilecek Metaverse üzerinden yapılan ticaret ve para transferleri gündemden düşmemekte. Son dönemde Metaverse platformları üzerinden alım-satımı yapılan arsaların binlerce hatta milyonlarca dolarları aşması ve son olarak Metaverse üzerinden yapılan arsa satışı için Sahibinden.com adresine ilan verilmesi gözlerin bu alana çevrilmesine yol açtı. Standartları belli olmayan ve sonunun nereye gideceği belirsiz olan Metaverse için bu alana yapılan yatırımlarda yatırımcıların dikkatli olmasında fayda görülmektedir.         

            Non-Fungible Token’ler(değiştirilemez-taklit edilemez token veya jeton veyahut gayri-misli jeton olarak çevrilmektedir.) maddi bir varlık olmamakla beraber internet üzerinde yapılan eser veya benzeri olarak açıklanabilir. Sanal evren içerisinde oyunlardan, konserlere çok çeşitli kullanım alanı olsa da sadece bu amaçlarla kullanıldığını söyleyebilmek kolay değildir. Söz konusu NFT’lerin, her türde dijital nesneleri kapsadığı söylenebilir. NFT’ler resim, fotoğraf, video, ses kaydı vb. birçok şekilde oluşturulabilmekte olup fiyatlarının belirlenmesi konusunda da herhangi bir otorite bulunmamaktadır. Örneğin sadece Paint üzerinden gri renge boyanmış bir resmin NFT olarak uyarlanıp milyonlarca dolara satışa sunulması mümkündür. Artprice tarafından yayımlanan yıllık rapora göre, çağdaş sanat müzayedeleri, çevrimiçi satışlar ve dijital sanatın NFT’ler biçiminde geçtiğimiz yılda sanat eseri satışlarının tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 2.7 milyar dolara yükseldiğini belirtmiştir. Bununla birlikte NFT satış rekoru 69 milyon dolar ile Mike Winkelmann(Beeple)’dadır.  

Kara para aklama faaliyetleri geleneksel ve yeni yöntemler olarak ayrılırken kara para aklayanların genel olarak amaçlarının ve yöntemlerinin, kanun uygulayıcılarının bu kişilerin izlerini bulmasını olabildiğince zorlaştıracak şekilde takibi engellemek üzerine kurulu olduğu görülmektedir. Son dönemde ortaya çıkan Metaverse evrenindeki alım satımlar ve NFT ticareti, bu yöntemlere olası yeni bir kara para aklama ve vergi kaçakçılığı yönteminin doğabileceğini düşündürmektedir.

Sanal dünyada hem kimlik bilgileri açıklanmadan hem de yüksek fiyatlarda NFT alım satımı yapılabilmektedir. NFT’lerin herkes tarafından alım satım kolaylığına sahip olması ve istenilen herhangi bir fiyatta işlem görebilmesi, bu yönleriyle kara para aklama, vergi kaçakçılığı ve suç örgütlerinin yasa dışı kazançlarını peçeleyebilmesi için basitlik ve kolaylık sağlayabilecektir. Örnekle açıklanacak olursa, sistemin işleyiş biçiminin en basit hali şu şekilde olabilmektedir. Söz gelimi aklamak istediği 5 milyon doları bulunan bir kişiyi ele alalım. Bu kişi 5 milyon dolar tutarında bir NFT tanımlaması yapabilir ve anonim olarak açtığı farklı bir hesaptan tanımladığı bu NFT’yi satın alabilir. Böylelikle kara para aklamak isteyen kişi elde etmiş olduğu bu kazancını dijital sanat eseri satışından elde ettiğini gösterebilmektedir. Bu işlem sistemi kullanmayı bilenler tarafından oldukça kısa sürelerde gerçekleştirilebilmektedir.

            Günümüzde Metaverse üzerinden Non-Fungible Token’ların kara para aklamak için kullanıldığına dair kesin deliller ve tespitler bulunmamaktadır. Ancak bu durum gelecekte sanal cüzdanların kullanımı ile oldukça yüksek miktarda kara para aklama faaliyetlerinin ve yasa dışı para transferlerinin yapılabilmesinin mümkün olduğu gerçeğini değiştirmemektedir. Bununla birlikte sanal evrende NFT’ler bazı otoriteler tarafından kripto para dünyasında en kolay ve en iyi kara para aklama yöntemi olarak değerlendirilmekte olup araştırma ve incelemeye alınması gerekmektedir.

            Metaverse üzerinden yapılan alım-satımlar ile NFT ticareti için vergi sisteminde veya mevzuatta yer alan mevcut bir düzenleme bulunmamaktadır. Kara para aklama, vergi kaçakçılığı ve benzeri suç faaliyetlerinin gizlenmesi için bu unsurların kullanılabilmesinin önünde bir düzenleme bulunmamakla beraber en kısa sürede çalışmalara başlanılarak sanal ticaret üzerinden elde edilen gelirlerin tespit edilmesinin elzem olduğu görülmektedir. Teknolojinin sunduğu imkânlar ve siber suçlarla mücadele eden kurumların birlikteliğiyle çeşitli önlemlerin alınması mümkündür. Para trafiğinin takibi için banka hesaplarından aktarılan ve çekilen tutarların incelenmesi, alıcı, satıcı veya aracıların bağlantılarının takibi veya yatırımcı ve sanal varlık sahiplerinin sahip olduğu belirlenen tüm sanal varlıkların listelendiği bir veri tabanının oluşturulması ve söz konusu alım satımların vergilendirilmesi yolu ile başlangıç olarak bu tehlikelere karşı önlem alınabilir.