Borsa İstanbul'a (BİST) Artan İlgi...

Son dönemlerde döviz, altın, gayrimenkul, emtia, otomotiv fiyatlarının hızla artması, dünyada ve ülkemizde yaşanan değişimler yerli ve yabancı yatırımcının ilgisini Borsa İstanbul’a (BİST) çekmeye başladı. Peki özellikle son dönemlerde Borsa İstanbul’u yatırım enstrümanı olarak cazip kılan faktörler nelerdir?

PANDEMİDEN İLE BAŞLAYAN VE DEĞİŞEN YATIRIM ALGISI

Dünyayı etkisi altına alan ve 10 Aralık 2021 tarihi itibariyle dünyada yaklaşık 5.3 milyon insanın hayatını kaybetmesine neden olan koronavirüs (Covid-19) salgınının tam olarak insana nasıl bulaştığı ve ne zaman çıktığı bilinmezken, doğrulanan ilk hasta 1 Aralık 2019'da semptomlar yaşamaya başlamıştır. Ancak daha sonra ilk vakanın, 17 Kasım gibi erken bir tarihte, Hubei eyaletinde 55 yaşında bir hasta olabileceğini bildirdi. Covid- 19 salgını ile tüm dünya ekonomik krize girmiş bununla beraber dünya borsalarında da çok sert satışlarla beraber çöküş meydana gelmiştir. 22.01.2020 tarihinde 1245 ile tüm zamanların rekor fiyatında olan BİST 100 endeksi dünyadaki bu gelişmelerden etkilenerek 11.03.2020 tarihinde T.C. Sağlık Bakanlığının ilk vakayı açıkladığı tarihe kadar 1000’li rakamlara kadar düşmüş, sonrasında satışlar derinleşerek 18.03.2020 tarihinde 819’a kadar gerileyerek yatırımcısına iki ayda yaklaşık % 34 kaybettirmiştir.

Pandemi nedeniyle ekonomideki negatif beklentiler, sokağa çıkma kısıtlamaları, tıp dünyasının Covid-19 aşısının bulunması ve üretilmesi aşamalarının uzun süreceği yönündeki açıklamaları gibi faktörler para piyasalarında derin kayıplara sebep oldu. Ancak ekonomide fiyat oluşumlarının beklentilerden ibaret olması, devletlerin pandemi nedeniyle yeni ekonomik paketler açıklaması, merkez bankalarının para arzını genişletmesi, aşı çalışmaları, ABD Merkez Bankası FED’in para arzını genişletmesi borsalarda ki düşüşü sona erdirdi ve yukarı doğru sert fiyatlamaları başlattı. FED’in para tabanını genişleterek para basması sonucu oluşan likidite bolluğu ile bu paranın hangi yatırım enstrümanlarına akacağı tüm yatırımcılarda merakla beklenen soru idi. Bu para borsalara, altına ya da kripto para piyasasına akacaktı. Ancak ülkelerin siyasi, ideolojik, sınır güvenlileri ile ilgili önlemlerinin devam etmesine rağmen tüm ülkelerin gündeminde ilk sırayı pandemi ile mücadele almıştı. Ayrıca merkez bankalarının para arzı tasarruflarda meydana gelen artış ve faizlerin düşük olmasının etkisi ile dünyada olduğu gibi ülkemizde de borsaya yönelen bireysel yatırımcı sayısını rekor düzeye ulaştırmıştı. Merkezi Kayıt kuruluşu verilerine göre Ocak 2021 de 2 milyon 159 bin 214 kişi olan yatırımcı sayısı Ocak 2020 de 1 milyon 979 bin 617 kişi olup Kasım 2021 itibari ile 2 milyon 374 bin 4 kişidir. Bu artış ayrıca Borsa İstanbul’da işlem hacminin artmasında da çok etkili rol oynamıştır.

KURDAKİ ARTIŞ

T.C. Merkez Bankası'nın politika faiz oranlarını kısa sürede yüzde 19'dan yüzde 14'e kadar indirmesi sonrası dolar 2021 Eylül ayının ikinci haftası  8.50 bandını kırarak 24 Aralık 2021 tarihi itibariyle 11,00 TL seviyelerine ulaşmış,  ve yaklaşık yüzde 30 oranında artış göstermiştir. Kurdaki yükseliş Borsa İstanbulu çok ucuz hale getirmiş olup 24 aralık itibariyle 1,71 centlik (1891\11 ) fiyatı ile dolar bazında diplerde bulunmaktadır. Hisse senetleri bazında da tarihi diplerini yaşayan BİST yerli ve yabancı yatırımcıların iştahını kabartmaktadır. Nitekim BİST’te yıllarca yüzde 60’ların üzerinde yabancı yatırımcı sayısı varken bu oran Mart 2021’den itibaren yüzde 42’lere kadar düşmüş ve Kasım 2021 tarihinde ise uzun bir aradan sonra yüzde 1.2 artış göstermiştir.

KÜÇÜK YATIRIMCI VE REKOR DÜZEYDE YENİ HALKA ARZLAR

Türkiye’de yaklaşık 5 milyon memur ve kamu işçisi, 23 milyon ücretli çalışan, üniversite öğrencileri ve hatta ev hanımları küçük tasarruflarını değerlendirmek, değişen dünya düzenine ayak uydurmak, gelişmelerden geri kalmamak, ev ekonomisine katkıda bulunmak gibi amaçlarla özellikle 2021 yılında rekor sayıdaki halka arzlara giriş yaparak borsa ile tanışmıştır. Tasarruf düzeyinin düşük olduğu ülkemizde hane halkının küçük tasarrufları ile gayrimenkul, menkul, hatta gram atın gibi yatırım enstrümanlarına ulaşamaması, bu enstrümanlara göre para piyasasının daha riskli ama daha kazançlı olduğunun görülmesi, zengin olma hayali borsaya ilgiyi artıran nedenlerin başında gelmektedir.

2011-2014 yılları arasındaki 4 yılda, 2015-2020 yılları arasındaki 6 yıldan daha fazla  şirketin halka açıldığı görülüyor. Son 10 yılda halka açılan şirket sayısında rekor 28 şirket ile 2012 yılında olmuş. Cari yılda ise kasım ayı ortası itibarıyla borsaya 46 yeni şirket arz olmuş olup toplam arz büyüklüğü ise 20 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.

Aşağıda tablodan da görüleceği üzere BİST tarihinin en çok halka arz yaşanan yılı 2021 yılı olarak kayıtlara geçmiştir.

2021’nin özellikle ilk yarısında halka arzlara yüksek talep olduğu görülmekte olup özellikle birincil piyasada yüzde 10’luk marjla birkaç kez tavan fiyat yapan hisse senetlerinin yatırımcının ilgisinin çektiği, 2021 ortasında ilginin kısmen azalsa da hala devam ettiği şirketlerin ise bu yolla kaynak sağladığı, kurumsallaşma ve marka değerinin artırılması, sermaye yapısının güçlendirilmesi, yeni yatırım olanaklarının artırılması ve yurt dışına açılma gibi hedeflerle halka arzı tercih ettikleri görülmektedir.

Kurda ki artışın devam etmesi veya kur sabit kalsa bile enflasyonun artacağı beklentileri ile yatırımcıların büyük bir kısmının negatif faiz oranın artması nedeni ile borsaya gireceği beklenmektedir.