Güncel Değişiklikler Kapsamında Diğer Ücret Gelirlerinin Beyanı

Bir önceki yazımızda diğer ücret gelirlerinin şekillendiği yasal mevzuat üzerinde değerlendirmelerde bulunmuştuk. Dikkat çektiğimiz hususlar ve düzenleme önerilerinin ötesinde diğer ücret gelirleri 2022 yılında nasıl vergilendirilecektir? İşte bu yazımızda bu kapsamda yer alan hizmet erbabı açısından konuyu değerlendirmeye çalışacağız. Özellikle öteden beri vergi karnesi uygulamasını kanıksamış ücret sahiplerini yeni düzende neler bekliyor yakından bakacağız. 

Gelir Vergisi Kanunu (GVK)’da değişiklik yapan 22.12.2021 tarihli ve 7349 sayılı Kanun ile birlikte diğer ücretlere ilişkin düzenlemeler her yönüyle etkilenmiştir. Özellikle ücretlerde öngörülen asgari ücret tutarı kadarlık istisna uygulaması, diğer ücret uygulamasının farklı bir düzlemde ele alınmasını zorunlu kılmıştır.

7349 Sayılı Kanun Öncesinde Diğer Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi

Yapılan değişiklikler öncesinde, diğer ücretlere ilişkin vergilendirme esasları, GVK’nin mülga 64’üncü maddesi kapsamında düzenlenmekteydi. İlgili maddede elde ettiği ücretleri, diğer ücret olarak nitelendirilen hizmet erbabına tahdidi olarak yer verilmişti. Söz konusu maddeye göre; diğer ücretlilerin vergilendirmeye esas safi ücretleri, takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının %25'i olarak dikkate alınmaktaydı.

Dolayısıyla diğer ücret gelirlerine ait vergilendirme esasları değişmezken, hesaplanacak vergi asgari ücretteki artışa bağlı olarak doğrudan değişmekteydi. Bu çerçevede eğer diğer ücret uygulamasına ilişkin GVK’nin 64’üncü maddesi yürürlükten kaldırılmasaydı, asgari ücrette yapılan ciddi oranlı iyileştirme sonrasında diğer ücret geliri sahiplerinin ödeyecekleri vergi de bu oranda yükselecekti. Aynı zamanda asgari ücrete uygulanan istisna düzenlemeleri sonrasında, diğer ücretlilerin asgari ücrete bağlı olarak vergilendirilmeleri, sosyal normlara ve vergide adalet ilkesine ters düşecekti.

Diğer ücretli hizmet erbabı, hizmete başladığı ve mükellefiyet tesisinin gerçekleştiği dönemde ilgili vergi dairesinden bir vergi karnesi almaktaydı. Sahip olunan vergi karnesi işe devam edildiği sürece saklanmakta ve hizmete ilişkin vergilendirmenin yapılacağı dönemlerde ilgili vergi dairesine ibraz edilerek verginin tarh ve tahakkuk ettirilmesi sağlanmaktaydı. Bu konuda vergi kaybının önüne geçilmesi bakımından işverene de sorumluluk yüklenmekteydi.

Diğer ücretliler için hizmetin ifa olunduğu takvim yılına ilişkin vergi tarifesi uygulanmak suretiyle ödenecek gelir vergisi hesaplanmaktaydı. Öteden beri işe devam eden hizmet erbabı açısından tarh ve tahakkuk ettirilen vergiler, Şubat ve Ağustos aylarında iki eşit taksitte ödenmekteydi. İlgili takvim yılı içinde yeni işe başlamalarda durum farklılaşmaktaydı. Kısaca diğer ücretlilerin vergilendirilmesi GVK hükümleri ekseninde ve vergi karnesi uygulaması merkeze alınarak gerçekleştirilmekteydi.

Mülga hükümlere göre, diğer ücretler için yıllık beyanname verilmeyeceği, diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde ise bu gelirlerin beyannameye intikal ettirilmeyeceği açık olarak belirtilmişti. Ancak 2022 yılı diğer ücret gelirleri bakımından uygulamanın biraz daha farklı olacağını söylemeliyiz. Özellikle 64 üncü maddenin kaldırılması sonrasında, diğer ücret gelirlerine ilişkin belirsizlikler doğmuş ve uygulamada diğer ücret gelirine ilişkin beyan yönteminin nasıl olacağı hakkında kafalarda soru işaretleri oluşmuştur.

2022 Yılı Diğer Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi

25.12.2021 tarihli ve 31700 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 7349 sayılı Kanun ile GVK’nin diğer ücret gelirlerine ilişkin düzenlemeleri yürürlükten kaldırılmış ve GVK’nin mülga 64 üncü maddesinde yer verilen diğer ücret geliri sahiplerinin, 01.01.2022 tarihinden itibaren elde edecekleri gelirler noktasında nasıl bir uygulamanın benimseneceği belli edilmemişti.

Ancak Hazine ve Maliye Bakanlığı, uygulamaya yönelik hususları yayımladığı tebliğ ile muhataplarına duyurmuş oldu. Daha önceki yazımızda eksikliklerin ve düzenlenmesi gereken hususların olduğu noktasında durmuştuk. Şimdi ise 27.01.2022 tarihli ve 31732 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 319 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile konuya dair açıklamalar çerçevesinde diğer ücret gelirlerinin nasıl vergilendirileceği konusu üzerinde duracağız.

 Söz konusu tebliğde yer verilen düzenlemelere göre, diğer ücret geliri uygulamasının son bulması nedeniyle, eski sistemin esaslı noktalarından biri olan vergi karnesi uygulaması kaldırılmış bulunmaktadır. Yani artık yürürlükten kaldırılan 64’üncü madde kapsamında bulunan hizmet erbabı tarafından vergi karnesi alınmasına gerek bulunmamaktadır. Dolayısıyla, vergi karnesinin ibrazı ile ilgili vergilerin tarh ve tahakkuk ettirilmesi uygulamasının da son bulduğu anlaşılmaktadır.

Yeni düzenlemelerin hayata geçtiği 01.01.2022 tarihinden itibaren, diğer ücret geliri mahiyetinde geliri bulunan hizmet erbabının elde ettiği ücretler, tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret geliri olarak dikkate alınacak ve şartların oluşması halinde yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Peki yıllık beyanname ile beyan usulü hangi hal ve şartta gerçekleşecektir?

Öncelikle hizmet erbabının elde ettiği ücretin brüt tutarları dikkate alınacaktır. GVK’nin 23’üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendi uyarınca; elde edilen ücret gelirlerine ilişkin matrahlarının, asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını aşmaması halinde yıllık beyanname verilmesi söz konusu olmayacaktır. Çünkü bu haliyle ilgili ücret geliri istisna kapsamına girecektir. Ancak, hizmet erbabının elde ettiği ücret gelirleri istisna tutarını aşarsa, elde edilen ücret gelirinin tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir.

Bu noktada ilgili tebliğde verilen örneğe göre, tevkif suretiyle vergilendirilmemiş aylık brüt 5.004 TL tutarlık diğer ücret geliri istisna kapsamında yer almaktadır. İlgili örnekten yola çıkarak, 2022 yılında uygulanacak istisna tutarının aylık brüt 5.004 TL olduğu dikkate alınmalıdır. Aylık brüt tutarı bu sınırı aşmayan diğer ücret mahiyetindeki gelirler için yıllık beyanname verilmesine gerek bulunmadığı anlaşılmaktadır.

Diğer taraftan elde edilen ücretin istisna sınırını aşması halinde, tüm gelirin yıllık beyan ile beyan edilmesi gerektiği gözden kaçırılmamalıdır. Yani istisnadan arda kalan tutarlar beyannamede gösterilmeyecek, ilgili hizmet yılı elde edilen tüm ücretler beyanlara yansıtılacaktır. Beyanname üzerinde hesaplanan gelir vergisinden ise asgari ücret üzerinden hesaplanacak yıllık gelir vergisi mahsup edilerek ödenecek vergi belli edilecektir. Safi gelirlerin vergilendirmeye esas olması nedeniyle ilgili yılda ödenen sigorta primlerinin beyanname üzerinde mahsup edilebileceği açıktır.

Son olarak, elde edilen ücretlerin şartların oluşması halinde yıllık beyannameye dahil edilmesi, eski sistemde diğer ücretlilerin faydalanamadığı bazı düzenlemelerden faydalanılmasının da yolunu açacaktır. İlgili gelirlerin yıllık beyanname ile beyan edilmesi halinde, elde edilen gelirler yalnızca ücret gelirlerinden oluşuyorsa “1001 D”  kodlu beyanname doldurulacak olup bu beyanname üzerinde, GVK’nin 89 uncu maddesinde yer alan diğer indirimlerden faydalanmak mümkün olabilecektir. Tabii ki ilerleyen dönemde 2022 yılı beyanlarına ilişkin olarak idare tarafından yayımlanacak tebliğ, rehber ve dokümanların takip edilmesinde fayda bulunmakta, konuyla ilgili olası kanuni değişikliklerin izlenmesi gerekmektedir.