Matrah/vergi artırımı durumunda iade incelemesi!

7143 sayılı Kanun ve 7326 sayılı Kanun’un iade ile ilgili sınırlı tarhiyat yapılabilmesine ilişkin aşağıdaki hükümler bulunmaktadır:

“5/1-ı) Matrah artırımında bulunan mükelleflerin yıllık gelir ve kurumlar vergisine mahsuben daha önce ödemiş oldukları vergilerin iadesi ile ilgili taleplerine ilişkin inceleme ve tarhiyat hakkı saklıdır.

5/3-e) Artırım talebinde bulunulan yılları izleyen dönemlerde yapılacak vergi incelemelerine ilişkin olarak artırım talebinde bulunulan dönemler için, sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden ve artırım talebinde bulunulan dönemler için ihraç kaydıyla teslimlerden veya iade hakkı doğuran işlemlerden doğan terkin ve iade işlemleri ile ilgili inceleme ve tarhiyat hakkı saklıdır. Sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden yapılan incelemelerde artırım talebinde bulunulan dönemler için tarhiyat önerilemez.”

1 Seri No’lu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 7326 Sayılı Kanun Genel Tebliğinde konu ile ilgili yer alan açıklamalar aşağıdaki gibidir:

“Matrah ve vergi artırımında bulunan mükelleflerin, artırımda bulundukları yıllarla ilgili olarak yıllık gelir veya kurumlar vergisine mahsuben daha önce ödemiş oldukları vergilerin, iadesine ilişkin taleplerinin bulunması hâlinde bu talepleri, 6/4/2004 tarihli ve 25425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği Seri No: 252’deki esaslar çerçevesinde sonuçlandırılacaktır. Ancak, bu Kanun kapsamında matrah artırımında bulunmuş olan mükelleflerin gelir veya kurumlar vergisine mahsuben ödemiş oldukları vergilerin iadesiyle ilgili talepleri ile sınırlı kalmak üzere inceleme ve tarhiyat yapılabilecektir.

Artırımda bulunulan dönemler için iade hakkı doğuran işlemlerden ya da ihraç kaydıyla teslimlerden doğan iade ve terkin taleplerine ilişkin olarak (iade ve terkinin doğruluğunu teminen doğrudan veya dolaylı olarak mal ve hizmet temin edilen mükellefler nezdinde karşıt incelemeler dâhil) vergi incelemesi yapılabilecektir. İnceleme sonunda artırımda bulunulan dönemler için terkin ve iade işlemleri ile sınırlı olmak üzere tarhiyat yapılabilecektir”

Son çıkan 2 matrah/vergi artırım Kanunları tetkik edildiğinde Gelir/Kurumlar Vergisi yönünden matrah artırımında bulunulursa ilgili yılda iade talebi var ise iade ile sınırlı olarak, KDV yönünden vergi artırımında bulunulursa ilgili yılda iade talebi var ise iade ile sınırlı olarak inceleme ve tarhiyat hakkının saklı olduğu belirtilmiştir.

Örneğin 2019 yılında Gelir Vergisi yönünden matrah artırımı yapılması ancak yapılan stopajlar nedeniyle gelir vergisi iadesi alındığı durumunda iade ile sınırlı olmak üzere vergi incelemesi yapılabilecek, inceleme 6/4/2004 tarihli ve 25425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği Seri No: 252’deki esaslar çerçevesinde sonuçlandırılacaktır. Kanunun gerekçesinde bu durum izah edilmiş olup, mükelleflerce çeşitli sebeplerle noksan beyan edilmiş ya da beyan dışı bırakılmış geçmiş yıl gelirlerinin belli oran ve tutarlar dâhilinde beyan edilmesi sağlandığı belirtilmiştir.

Ancak kayıtdışı hasılatın araştırılması, giderlerin tetkiki gelir vergisi açısından inceleme yapıldığını gösterir. Bu da matrah artırımına rağmen inceleme yapıldığı anlamına gelir ki inceleme sadece iade ile ilgili sınırlı olmak üzere yapılmalıdır. Yani iade ile ilgili sınırlı olarak yapılacak incelemede;  kesintiye esas alınan brüt tutarlar, kesilen vergiler ve kesinti yapılan dönemler, iade talebinin gerçeğe aykırı belgelere dayanıp-dayanmadığı, adına vergi kesintisi yapılan gerçek kişi ile üzerinden kesinti yapılan gelirin sahibi olan gerçek kişinin aynı olup-olmadığı gibi hususlara bakılmalıdır. KDV açısından vergi artırımı olması ilgili yılda KDV iade talebi olması durumunda da durum aynı olmakla beraber KDV’de indirim mekanizması nedeniyle bir fark ortaya çıkmaktadır. KDV iade talebi olan firmanın ilgili yılda KDV artırımı olsa da sahte faturaya dayalı KDV indirimleri reddedilebilecek, yüklenilen listesinde de sahte faturalara dayalı yüklenim KDV’ler reddedilebilecektir. Ancak bir dönemde ödenecek KDV çıkmasından dolayı KDV tarhiyatı yapılamayacaktır. Ama bu durum KDV beyanlarının düzeltilmesine mani değildir. Ayrıca KDV açısından sonraki döneme devreden KDV yönünden de inceleme yapılabileceğinden örneğin Vergi Müfettişine bir mükellef hakkında 2018, 2019 yıllarına ilişkin sahte fatura kullanımı nedeniyle sınırlı olarak vergi inceleme görevi verildiğini varsayalım. Mükellef 2018 yılında KDV artırımı yapmış olup, vergi artırım tutarını peşin olarak ödemiştir.  Mükellef 2018 yılında ihracat teslimleri nedeniyle 300.000-TL KDV iadesi talep etmiş ve nakden iadeyi almıştır. Buna istinaden Vergi Müfettişi 2018 ve 2019 yıllarında sahte faturalara dayalı KDV indirimlerini KDV indirimleri arasından çıkartacak, yüklenilen listelerinde de sahte fatura var ise bu faturalara dayalı yüklenimleri de çıkartacaktır. 2018 ve 2019 dönemi KDV beyanları düzeltilecek, 2018 döneminde KDV iadesinin geri alınması gerekiyorsa iadenin vergi ziyaılı olarak geri alınmasını isteyecek,  2018 yılında KDV tarhiyatı yapamayacaktır. Ancak 2018/Aralık döneminden 2019/Ocak dönemine devreden KDV tutarının beyanların düzeltilmesi sonucu düşmesi halinde düzeltilen devir kdv tutarı dikkate alınarak 2019 yılı KDV beyanları düzeltilecek, 2019 yılında KDV artırımı olmadığı için KDV açısından tarhiyat yapılabilecektir.