ÖZELGELER IŞIĞINDA KURBAN İBADETİ

İslam aleminin iki bayramından biri olan Kurban Bayramı, kurban ibadetini ihya edecekler ve bu işlemlerin tarafı olan mükellefler açısından kesim, taşıma, deri toplama, besicilik gibi konuları gündeme getirmekte olup hayatın her alanını ilgilendiren vergi ise diğer işlemlerde olduğu gibi burada da kendisini göstermektedir. Mükellefler tarafından vergisel yanlışların ve eksiklerin önüne geçmek adına kurban ibadetini ilgilendiren faaliyetlerle ilgili talep edilen “özelgeler” de her ne kadar bu özelgeleri talep eden mükellefleri ilgilendirse de benzer işlemlere muhatap olan diğer mükellefler açısından da yol gösterici olmaktadır.

Köşe yazımızda; kurban ibadeti sebebiyle işlemlere taraf olanlara vergi idaresi tarafından verilmiş en güncel özelgeleri bir araya getirerek sizlerin istifadesine sunacağız. Bu vesileyle tüm İslam aleminin ve vatandaşlarımızın mübarek kurban bayramını tebrik ederim.

Kurban Kesim Hizmeti Verilmesi

Kastamonu Defterdarlığı’nın vermiş olduğu 06.12.2023 tarih ve E-57062627-120-24741 sayılı özelgede; “…. Derneğine ait ve depo olarak kullanılan iş yerini, yılda sadece kurban bayramları günlerinde hem kendi beslediğiniz hayvanları hem de dışarıdan gelen kişilerin kurbanlıklarını belli bir bedel karşılığında kurban kesme ve paylama hizmeti vermek için kiraladığınız, söz konusu kurban kesme ve paylama faaliyetinizi yılda sadece kurban bayramı günlerinde yapmanız sebebiyle adınıza gelir vergisi mükellefiyeti tesis edilip edilmeyeceği” hususunda görüş talep edilmiş olup;

“Satın alınan hayvanların, besiciliğe ilişkin tesisler kurarak veya kiralayarak (ahır, ağıl ve benzerleri) yaklaşık 6 ay gibi bir süre ile bakıma ve besiye aldıktan sonra satılması halinde bu faaliyet zirai faaliyet olarak değerlendirilecek olup bu faaliyetler sonucu istihsal olunan maddeler de zirai ürün sayıldığından, elde edilen zirai kazançların 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 54 üncü maddesinin A/23 üncü bendinde belirlenen işletme büyüklüğü ölçüsünü aşması halinde gerçek usulde; bu ölçünün altında kalması halinde ise anılan Kanunun 94 üncü maddesinin (11) numaralı bent hükümleri dikkate alınarak, tevkif suretiyle vergilendirilmesi gerektiği,”

“Satın alınan hayvanların bakıma ve besiye alınmadan veya söz konusu hayvanların (6 aydan kısa bir sürede) satışına kadar geçen sürede beslenmeleri zorunlu olduğundan bu sürede beslendikten sonra satılması halinde, söz konusu faaliyet ticari faaliyet kapsamında (celeplik) sayılacağından, elde edilen kazançların 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilmesi gerektiği” şeklinde görüş verilmiştir. [GVK 54. Madde; “Zirai kazancın gerçek usulde tespiti bakımından bir takvim yılı içinde dikkate alınacak ölçüler şunlardır:23 üncü grup: Büyükbaş hayvan sayısı 150 adet (iş hayvanları ile iki yaşından küçük büyükbaş hayvanlar hariç)”]

Hayvanların Taşınması

Amasya Defterdarlığı’nın vermiş olduğu 04.01.2016 tarih ve 65771276-120[52-2015/2]-1 sayılı özelgede; “büyükbaş hayvan besiciliği yaptığınız, zirai kazanç nedeniyle mükellefiyetinizin bulunmadığı ve tevkif suretiyle vergilendirildiğiniz belirtilerek, kurban bayramı ve kesim dönemlerinde elden çıkarmış olduğunuz büyükbaş hayvanların yerlerine muhtelif yerlerden aldığınız büyükbaş hayvanları kendinize ait ... plakalı kamyonetiniz ile taşımanız halinde nakliyecilik faaliyetinden veya zirai kazanç faaliyetinden dolayı mükellef olup olmayacağınız” hususunda görüş talep edilmiş olup;

“Gelir Vergisi Kanununun 54 üncü maddesinde yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşmamanız ve kamyonunuzu sadece kendi zirai faaliyetinizde kullanmanız şartıyla, sahip olduğunuz kamyon dolayısıyla adınıza gerçek usulde zirai kazanç mükellefiyeti tesis ettirilmeyecek olup zirai kazanç dolaysıyla elde etmiş olduğunuz kazanç tevkif suretiyle vergilendirilecektir. Ancak, anılan Kanunun 54 üncü maddesinde belirtilen zirai işletme büyüklüğü ölçülerini aşarak zirai faaliyetle bulunmanız halinde ise müteakip vergilendirme dönemi başından itibaren hakkınızda gerçek usulde zirai kazanç mükellefiyeti tesis ettirilmesi gerekecektir.”

“Ancak, kamyonunuzu kendi zirai faaliyetleriniz dışında başkalarına da hizmet verecek şekilde kullandığınızın ve/veya nakliyecilik faaliyetinde bulunduğunuzun tespit edilmesi durumunda ise durumunuzun ticari kazanç hükümlerine göre değerlendirileceği tabiidir.” Şeklinde görüş verilmiştir.

Satın Alınan Hayvan Derilerinde Belgelendirme

Kütahya Defterdarlığı’nın vermiş olduğu 08.06.2015 tarih ve 61504625-5422/3161-31 sayılı özelgede; “faaliyetiniz gereği kasapların kesmiş olduğu büyükbaş ve küçükbaş hayvanlara ait derileri fatura; vergi mükellefi olmayan vatandaşlardan kurban ve adaklık olarak evlerinde kesmiş oldukları hayvanlara ait derileri gider pusulası düzenlemek suretiyle satın aldığınızı belirterek, düzenlenen gider pusulası nedeniyle gelir vergisi tevkifatı yapılıp yapılmayacağı ile vergilemenin nasıl yapılacağı” hususunda görüş talep edilmiş olup;

“Kasaplardan almış olduğunuz büyükbaş ve küçükbaş hayvanlara ait derilerin alımı sırasında yapılacak ödemelerden 164 No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin 11 numaralı bendinin (a) alt bendi hükmü uyarınca gelir vergisi tevkifatı yapılması, bu durumun fatura üzerinde gösterilmesi,” 

“Vergi mükellefi olmayan nihai tüketicilerden aldığınız deri alımlarınız için ise gider pusulası düzenlenmesi ve yapılacak ödemeler üzerinden yine anılan Kanunun aynı maddesinin aynı bent hükmü gereğince vergi tevkifatının yapılması gerektiği” Şeklinde görüş verilmiştir.

[GVK 94. Madde; “Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.

11. Çiftçilerden satın alınan ziraî mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden;

a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için,

i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınanlar için  % 1

ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için  % 2”]

Derneğin Kurban Bağış Organizasyonunda Mükellefiyet

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın vermiş olduğu 02.10.2014 tarih ve 11395140-105[229-2012/VUK-1- . . .]--2319 sayılı özelgede; “derneğinizin kurban bağış organizasyonu yaptığı, hisse bedelinin dernek tarafından belirlendiği, bağış bedellerinin nakden, özel banka hesabı veya web sitesi üzerinden oluşturulacak sanal pos aracılığı ile tahsil edildiği, bağışlanacak 1 hissenin en az ... kısmını derneğe bağışlamak kaydıyla bu hizmetin bağışçılara verileceği, dileyen bağışçıların ... oranından daha fazlasını veya tamamını bağışlayabileceği, bağışlamadığı kısmı ise dernek tarafından bağış yapana ulaştırılacağı, derneğe; hayvan temini, kesimi, etlerin paketlenmesi ve bağışçılara ulaştırılması işinin anlaşma yapacağı özel bir şirket aracılığı ile yapıldığı” hususunda görüş talep edilmiş olup;

“Derneğiniz tarafından düzenlenecek kurban organizasyonu çerçevesinde, her bir hissenin en az ... kısmının derneğinize bağışlanması kaydıyla verilecek bu hizmet için kar amacı güdülmeksizin dahi olsa hizmet verilenlerden bedel alınmış olacağından, bu hizmetler dolayısıyla derneğinize bağlı iktisadi işletme oluşacak olup oluşan iktisadi işletme için kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilmesi gerekecektir.”

“Derneğinize bağlı iktisadi işletmenin oluşması nedeniyle KDV mükellefiyetinin tesis edilmesi gerekecektir. Derneğinizin kamu menfaatine yararlı dernek niteliğinde olması halinde, derneğinize bağlı bir işletmenin KDV Kanununun 17 nci maddesinin birinci fıkrasında sayılan teslim ve hizmetleri ile Kanunun 17 nci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen kuruluş amacına uygun teslim ve hizmetleri KDV'den istisna olacaktır. Anılan şartlar çerçevesinde gerçekleşmeyen teslim ve hizmetler ise genel hükümler uyarınca KDV ye tabi tutulacaktır.”

“Öte yandan KDV Kanununun 17/2-b maddesinde; birinci fıkrada sayılan kurum ve kuruluşlara bedelsiz olarak yapılan her türlü mal teslimi ve hizmet ifalarının KDV den müstesna olduğu hüküm altına alınmıştır. Buna göre, derneğinizin kamu menfaatine yararlı dernek statüsünde olması halinde, derneğinize yapılan bedelsiz mal teslimi ve hizmet ifalarında KDV Kanununun 17/2-b maddesi çerçevesinde istisna kapsamında işlem yapılması mümkün bulunmaktadır. Ancak, derneğinize bedeli mukabilinde yapılacak mal teslimleri ve hizmet ifaları genel hükümler çerçevesinde KDV ye tabi tutulacaktır.”

“Derneğinize bağlı bir iktisadi işletme oluşması sebebiyle Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre birinci sınıf tüccarlar tarafından tutulması gereken defterlerin Kanunda belirtilen süreler içinde tasdik ettirilerek kullanılması, ayrıca aynı Kanunun belge düzeni ile ilgili hükümlerine riayet edilmesi gerekmektedir.”