Tevsik Zorunluluğu ve Yabancılara Getirilen Yeni Düzenleme

Maliye Bakanlığının yayınladığı tebliğler ile ve en son 459 Sıra no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile ticari işlemlerin gerçekleştirilmesinde vergiyi doğuran olaylara ilişkin kayıt ve belgelerin tespit edilmesi ve kayıt dışılığı önlemek amacıyla, tahsilat ve ödemelerin finans kurumları aracıyla yapılmasına ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Bu gereklilik ticari işlemin gerçekliği ve ödemelerin banka aracılığıyla gerçekleştirilip işlemin güvenli bir şekilde yapılması ile ilgilidir. Tebliğ yoluyla yapılan en son değişiklik ile tevsik zorunluluğuna getirilen sınır 7.000 TL tutarında tespit edilmiştir.

459 Sıra no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre, Vergi Usul Kanununun 232 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında fatura almak zorunda olan birinci ve ikinci sınıf tüccarları, serbest meslek erbabını, kazançları basit usulde tespit olunan tüccarları, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçileri, vergiden muaf esnaf bu zorunluluk kapsamındadır.

Yukarıda belirtilenlerin, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğu kapsamında olmayanlarla yapacakları, 7.000 TL’yi (1/1/2016 tarihinden itibaren) aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur.

Bu kapsamda örneğin;

- Her türlü mal teslimi veya hizmet ifasına ilişkin tahsilat ve ödemelerin,

- Avans, depozito, pey akçesi gibi suretlerle yapılacak tahsilat ve ödemelerin,

- İşletmelerin kendi ortakları ve/veya diğer gerçek ve tüzel kişilerle yaptığı her türlü tahsilat ve ödemelerin belirlenen haddi aşması durumunda, aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması ve bu işlemlerin söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik edilmesi zorunludur.

Bu İşlemden İstisnai Durumlar

459 Sıra no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 4.2. bölümüne göre,

- 5018 sayılı KMYK Kanununda yer alan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bunlara ait döner sermaye işletmelerinin işlemlerine,

-6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda tanımlanan sermaye piyasası aracı kurumlarında yapılan işlemlere konu,

- Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararda tanımlanan yetkili döviz müesseselerinin yapacakları döviz alım - satım işlemlerine ilişkin,

- Tapu sicil müdürlüklerinde gerçekleştirilen işlemler karşılığında,

- Noterlerde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan,

- 5018 sayılı Kanunda yer alan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ile bunların teşkil ettikleri birlikler, kanunla kurulan diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları tarafından kurulan ve işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşlar veya bunlara ait veya tabi diğer müesseseler tarafından yapılan ihale işlemlerine ilişkin yatırılması gereken teminat tutarlarına ilişkin,

-  6362 sayılı Kanun uyarınca kurulan Borsa İstanbul A.Ş. bünyesinde yer alan Kıymetli Madenler Piyasasında işlem yapma yetkisi verilenlerin, faaliyet konuları kapsamında yapacakları işlemlere ilişkin,

- Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler tarafından 5957 sayılı Kanun hükümlerine göre kurulmuş olan toptancı hallerinde faaliyet gösteren tüccar, üretici, üretici örgütleri ve komisyonculara yapılan bazı satışlar ile söz konusu yerler dışında yapılmakla birlikte anılan Kanunun 4 üncü maddesi kapsamında bildirime tabi tutulmuş satışlara ilişkin,

- Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilere ait ürünlerin, 5174 sayılı TOBB ile Odalar ve Borsalar Kanunu kapsamında kurulan ticaret borsalarına mezkûr Kanunun 46 ncı maddesinde belirtilen süreler dâhilinde tescil ettirilerek gerçekleşen satışlarına ilişkin, tahsilat ve ödemelerin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır.

            Ayrıca, tahsilat ve ödemeye konu işlem tutarının tevsik zorunluluğu kapsamında 7.000 TL’yi aşması halinde, bedelin farklı tarihlerde kısım kısım ödenmesinde işlemin toplam tutarı dikkate alınacak ve her bir tahsilat ve ödeme, tevsik zorunluluğu kapsamında aracı finansal kurumlar kanalıyla gerçekleştirilecektir.

            Aynı günde aynı kişi veya kurumlarla yapılan işlemlerin toplam tutarının 7.000 TL’yi aşması durumunda, işlemlerin her biri işlem bazında belirlenen haddin altında kalsa bile, aştığı işlemden itibaren işleme konu tahsilat ve ödemelerin de aracı finansal kurumlar aracılığıyla yapılması zorunludur.

            Mükelleflerin üçüncü şahıslarla olan muamele ve münasebetlere ilişkin kayıtlarının fatura vb. belgelerle tevsik edilmesi zorunlu olduğundan alınan mal ve hizmetlerle ilgili olarak alış faturasının ibraz edilmesi o mal veya hizmetin gider veya maliyet olarak kayıtlara intikal ettirilebilmesi için yeterli olup ödemenin banka vb. kurumlar vasıtasıyla yapılmış olup olmaması gider/maliyet kaydı açısından önem arz etmemekte ancak mükelleflerin 7.000 TL ve üzerindeki tahsilat ve ödemelerini banka vb. kurumlar aracı kılınarak yapılmaması halinde 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun ilgili maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezasına muhatap olacaklarını söyleyebiliriz.

Yabancılara Yönelik Getirilen Yeni Düzenleme

459 Sıra no’lu tebliğin 4.1. Kapsam ve Tutar bölümünde, “Tevsik zorunluluğu kapsamında olanların, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğu kapsamında olmayanlarla yapacakları, 7.000 TL'yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur.” denilmiştir.

Bu hükme göre, Türkiye'de mukim olmayan yabancılara yapılan mal ve hizmet teslimlerine ilişkin olarak bu kişilerce bedelin Türkiye'de ödenmek istenilmesi durumunda söz konusu bedelin banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi gerekmekte idi. Ancak uygulamada özellikle yabancılara ve turistlere yapılan satışlarda ödemelerin aracı kurumlar vasıtasıyla yapılmasında sıklıkla sorunlarla karşılaşılmakta idi. Tevsik zorunluluğu bu manada alış ve satışları ve olumsuz etkilemekte ve ticari faaliyetlere zarar vermekte idi.

Maliye Bakanlığı konu ile ilgili 23 Temmuz 2022 tarihinde tevsik zorunluluğuna ilişkin 540 Sıra no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğini yayınlamıştır. İlgili tebliğ, tevsik sınırını değiştirmemiştir. Yabancılar ve Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerin yapacakları işlemlere ilişkin tahsilat ve ödemeleri 7.000,00 TL’lik sınıra bakılmaksızın kapsam dışında bırakmıştır. Tevsik zorunluluğu kapsamında olanların tevsik zorunluluğu kapsamında olmayan yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerin yapacakları işlemlere ilişkin tahsilat ve ödemeleri tevsik zorunluluğu kapsamı dışına çıkarmıştır. Buna göre, yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerin yapacakları işlemlere ilişkin tahsilat ve ödemeler 7.000,00 TL’lik sınıra bakılmaksızın kapsam dışında kalmıştır.

İlgili değişiklik ile piyasanın talebi olan bu konu çözüme kavuşmuştur. Perakende sektörünün turistlere satışta yaşadığı sıkıntılar giderilmiştir. Turistlere yönelik otel hizmetleri ve mal ve hizmet satışlarının önündeki sorun ortadan kaldırılmıştır.

Yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerin yapacakları işlemlerin tevsik zorunluluğu dışında kalabilmesi için ise aranan bazı şartlar bulunmaktadır. Bu şartları ise şöyle sıralayabiliriz:

* Düzenlenecek faturalara söz konusu kapsam dışına alınan kişilerin pasaport numarası yazılacaktır.

* Nakit tahsil edilen tutarlar, tevsik zorunluluğu kapsamında olanlar (yani satıcılar) tarafından tahsilatı takip eden ilk iş günü sonuna kadar aracı finansal kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsik edilecektir.  Eğer aracı olarak banka kullanılıyorsa, bankaya yatırılarak dekonta bağlanacaktır.

Yeni durumun kısaca özeti budur. Keyifli okumalar diliyorum.