Unicornlar Liginde Türkiye

Eki 19, 2022

0 88

Mitolojide “tek boynuzlu at” anlamına gelen unicorn kelimesi, start-up dünyasında değerlemesi bir milyar dolar ve üzerinde olan şirket anlamına gelmektedir. Ayrıca değerlemesi on milyar dolar ve üzerindeki şirketler, decacorn; yüz milyar dolar ve üzerinde bir değerlemeye sahip şirketler ise hectocorn olarak adlandırılmaktadır. Fakat bahsi geçen değerlemeleri aşan her şirket bu ünvanları alamamaktadır. Zira, unicorn, decacorn ve hectocorn olabilmenin diğer şartı ise start-up’ların exit edilmemiş olmalarıdır. Diğer bir deyişle kurucusunun henüz işin başında olduğu, halka açılmamış veya çoğunluk paylarının founder (kurucu) tarafından satılmamış olması gerekmektedir.

CB Insights’ın Temmuz/2022 verilerine göre dünyada 1.170 adet unicorn bulunmaktadır. Sektör kırılımlarına baktığımızda ise: Yapay Zeka (AI), Veri Yönetimi ve Analizi, E-Ticaret, Eğitim Teknolojileri (Edtech), İnternet Yazılım Servisleri, Tüketim ve Perakende, Siber Güvenlik, Finansal Teknolojiler (Fintech), Sağlık Teknolojileri (Healthtech), Telekomünikasyon, Oyun, Lojistik ve Teslimat ile Seyahat Start-up’larının ön plana çıktığı görülmektedir.

Türkiye’de ise halihazırda bir decacorn şirketimiz üç tane de unicorn şirketimiz bulunmaktadır. 11.8 milyar dolarlık değerlemesi ile Getir ülkemizin ilk decacorn şirketi ünvanını elinde bulunduruyor. Trendyol’un ise 16,5 milyar dolarlık değerlemeye sahip olmasına rağmen, henüz unicorn olmadan kurucuları tarafından çoğunluk payları Alibaba Grup’a satılmış olduğundan decacorn sayılmayacağına dair görüş ağır basmaktadır. Trendyol’u da hesaba katarsak decacorn sayımız ikiye çıkıyor. Bunun yanı sıra; Peak Games (1.8 Milyar USD), Dream Games (2.75 Milyar USD) ve Insider (1.2 Milyar USD) unicorn olan start-uplarımız olarak karşımıza çıkıyor. Türkiye’nin ilk unicornu Peak Games’in, küresel oyun devi Zynga tarafından 1.8 Milyar USD değerleme ile satın alınmasıyla start-up ekosistemimiz küresel oyuncuların dikkatini daha fazla çekmeye başladı. Ardından Dünya’nın en büyük Risk Sermayesi (VC) şirketlerinden Sequoia Capital’in Insider ve yine Sequoia Capital ve Tiger Global’in Getir yatırımları ise süreci daha da hızlandırdı.

Girişimcilik dünyası sürekli birbirini besleyen bir döngü içindedir. Yeni bir fikri uygulamaya koyup yeni pazarlar yaratan veya mevcut pazarları distrupt ederek yeniden kurgulayan start-uplar’dan yapılan çıkışlar neticesinde elde edilen kazançlar genellikle yeni start-up’ların kuruluşuna ve geliştirilmesine harcanmaktadır. Buna en iyi örnek Paypal Mafia olarak adlandırılan Paypal’ın kurucuları ve çalışanlarının Paypal’ın eBay’e satışından elde ettikleri kazançlarla; Tesla, Palantir, LinkedIn, Affirm, YouTube gibi popüler şirketleri kurmuş olmalarıdır. Türkiye’de de benzer olarak Peak Games’in Zynga’ya satışının ardından Peak ekibi tarafından kurulan; Dream Games, Ace Games, Spyke Games, Colendi gibi şirketlerin içinde bulunduğu yaklaşık 65 girişim bulunmaktadır.

Türkiye’nin teknoloji şirketleri liginde en iyilerden olduğu alanlar oyun sektörü ve finansal teknolojilerdir. Ülkemizin genç nüfusa sahip olması sebebiyle teknolojik yeniliklere hızlı bir şekilde adapte olabilmesi oyun sektörü ve fintech alanında önemli bir potansiyel barındırmaktadır. Ülkemiz bu sektörlerin önemli bir tüketicisi olmasının yanı sıra önemli derecede de üreticisidir. Bu bağlamda nitelikli işgücü anlamında da yeterli kabiliyete sahip genç nüfusu barındırdığı da aşikardır. Oyun sektörünün alt bir dalı olan Hypercasual oyun geliştirme açısından Türk start-up’ları açık ara en iyi konumdadır.

Ülkemizin yeni unicornlar çıkarma anlamında ilerleyen dönemlerde, kısılan küresel likiditenin rahatlaması durumunda; finansal teknoloji, oyun girişimleri, hızlı teslimat ve lojistik yönetimi alanlarında unicorn ve hatta decacorn olmaya namzet çok sayıda girişimi bulunmaktadır. Her şirketin bir finansal teknoloji şirketine dönüşmekte olduğu günümüzde; kredi skorlama, şimdi al sonra öde (BNPL), para transferi, mikro kredi, yatırım vb. blockchain tabanlı gömülü finans sistemleri geliştirmeye yönelik teknolojiler geliştiren fintechlerin ve yine blokchain tabanlı strateji geliştirme oyunları tasarlayan start-upların yeni unicornlar olarak karşımıza çıkacağını yakın zamanda göreceğiz. İlk Hectocorn’umuzun ise savunma sanayi alanında çıkması daha muhtemel görünmektedir. Ülkemiz bu alanlarda açık ara karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir.

Türkiye her ne kadar yeni teknolojiler geliştirmede başarılı ve yetenekli genç nüfüsa sahip olsa da start-up’ların sermayeye erişim sorunu olduğunu unutmamak gerekir. Start-up'lar doğası gereği ilk aşamalarında yoğun sermaye girişine ihtiyaç duymaktadır ve henüz kârlı durumda olmamaları sebebiyle banka kredilerine erişmeleri pek mümkün olmamaktadır. Tohum aşamada genellikle melek yatırımcılar ve kitle fonlama platformlarından kaynak sağlayabilmektedirler. Fakat ülkemizde sermayenin kısıtlı olması ve mevcut sermayenin teknoloji yatırımlarına ilgisinin az olması gibi sebepler girişim ekosistemini olumsuz etkilemektedir. Ancak finansal okur-yazarlığın artması ile bu sorunun çözülmesi mümkün olacaktır. Bu hususta kamunun teşvik eden bir pozisyonda olması, katma değeri yüksek ürünler üreten start-up'lar ve yatırımcılarına vergisel avantajlar sağlaması orta ve uzun vadede ekosistemi geliştirecektir. Bu şekilde dünyada söz sahibi çok sayıda unicorn çıkarabilmemiz mümkün olacaktır.

Kaynakça