E-ihracatta Konsinye Satış (Fulfilled by Amazon/FBA) Yöntemi Kullanılabilir Mi?

Ulusal ve Uluslararası düzeyde ticaret dijital ortama taşınmaktadır. İnternet kullanımın artması ile, ticaretteki sınırlar ve gümrük duvarları kalkmaya başlamıştır. 2019 yılında 826 milyar dolar olan sınır ötesi e-ticaretin 2020 yılında 1,5 trilyon dolara yükseldiği belirtilmektedir. Bu nedenle, ülkeler dijital ortamda yapılan ticaretteki paylarını artırmak için e-ihracata yönelik düzenlemeler yapmışlar çeşitli teşvikler getirmişlerdir. E-ihracat (mikro ihracat), ürünlerin online satış kanalları (internet sitesi, elektronik pazaryerleri, Instagram, Facebook vb.) üzerinden yurt dışında bulunan bireysel müşterilere satılması ile gerçekleştirilen ticaret olarak tanımlanmaktadır. Türkiye’de mikro ihracat sınırı 300 kilogram ve 15.000 euro değer olarak belirlenmiştir. Limitler dışında mikro ihracata bazı mallar itibariyle de sınırlama getirilmiş olup, söz konusu mallar e-ihracat yoluyla ihraç edilemeyecektir. Gönderilecek olan ürünler bu ağırlığın ve değerin üzerinde ise mikro ihracat kapsamında değerlendirilemez. İnternet ortamında yurtdışında bulunan müşterilere yapılan satışın ardından KDV’siz satış faturası düzenlenip, bu siparişin mikro ihracat yoluyla ve Elektronik Ticaret Gümrük Beyanı (ETGB) düzenlenerek çıkışı sağlandığında e-ihracat süreci tamamlanmış olmaktadır. T.C. Merkez Bankası İhracat Genelgesi göre; mikro ihracat kapsamında gerçekleştirilen 5.000,- ABD doları veya karşılığı döviz ya da Türk lirasını geçmeyen tutardaki ihracat işlemlerinde bedellerin tamamı ihracatçının serbest kullanımına bırakılmıştır.

Vergi hukuku açısından mikro ihracata iki farklı teşvik sağlanmıştır. İhraç kaydıyla alınan ve kargo taşımacılığı yoluyla ihracatı gerçekleştirilen mallara yönelik olarak imalatçı tarafından, KDV ödenerek alınan ürünün posta (Kargo) yoluyla yurtdışına gönderilmesinde ise kargo şirketi adına düzenlenen ETGB İhracat Beyannamesi (Mikro İhracat) ile, ihracatçı tarafından KDV Kanununun 11. maddesi ve KDV Genel Uygulama Tebliğinde belirlenen esaslar gereğince iade talep edilmesi mümkündür. Gelir Vergisi Kanunun 89/16. maddesine göre; tam mükellef gerçek kişilerin, Gümrük Kanunu kapsamında dolaylı temsilci olarak yetkili kılınan posta idaresi ya da hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler tarafından düzenlenen Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesi ile gerçekleştirdikleri mal ihracatı kapsamında elde ettikleri kazancın yüzde 50’si, belirli şartlarda kazancın elde edildiği takvim yılına ait verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden indirim konusu yapılabilecektir. Kurumlar vergisi mükelleflerine yönelik olarak mikro ihracat kapsamında elde etmiş oldukları kazançlar için muafiyet, istisna veya indirim bulunmamaktadır.

Konsinye ihracat; kesin satışı daha sonra yapılmak üzere, yurt dışındaki alıcılara, komisyonculara, ihracatçının yurt dışındaki şube veya temsilciliklerine mal gönderilmesini ifade etmektedir. Konsinye ihracatta gönderilen malların beyannamenin intaç tarihinden itibaren 1 yıl içinde satışının yapılması esastır. Bu süre, haklı ve zorunlu nedenlere istinaden müracaat edilmesi halinde, izni veren İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince iki yıl daha uzatılabilir. Konsinye olarak gönderilen malın, konsinye ihraç izin süresi içinde satılamaması halinde, malın gümrük mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekir. Konsinye olarak yurt dışına mal gönderilmesinde, söz konusu malların ihracatı (yurt dışına gönderilmesi) aşamasında konsinyatör tarafından fatura düzenlenmemesi, ancak konsinye malın konsinyi tarafından satılmasını müteakiben 7 gün içerisinde konsinyatör tarafından yurt dışındaki konsinyi adına fatura düzenlemesi gerekmektedir. Satış işlemi (teslim) henüz gerçekleşmediği için, yurt dışına konsinye teslimde mal ihracı sayılmayacağından yapılan işlem KDV’ye tabi olmayacaktır. Yurt dışında kesin satışının gerçekleşmesi halinde, yapılan teslim tam istisna kapsamında KDV Kanununun 11. ve 12. maddeleri gereği mal ihracından KDV istisnasına tabi olacaktır.

E-ticaretin dünyadaki öncü firmaların Amazon, müşterine Fulfilled By Amazon (FBA) yöntemiyle, farklı bir e-ticaret yöntemi sunmaktadır. FBA yönteminde; satıcılar, ürettiği veya aldığı ürünü/malı Amazon deposuna göndermektedir. Amazonun depolarında stoklanan ürünler satışlar gerçekleştiğinde Amazon tarafından paketlenmekte ve müşteriye ulaştırılmaktadır. Amazon depolama, paketleme, nakliye ve iade gibi hizmetleri karşılığında komisyon almaktadır. Satıcının ekranına sipariş düştüğünde aynı zamanda bu sipariş Amazon FBA deposuna da düşmektedir. Bu tür satışlarda; malı gönderen kişi veya kurumun müşteri adına, malların adı geçen şirket tarafından satış tarihinden itibaren 7 gün içerisinde, gerçek satış bedeli (adı geçen şirket tarafından yapıldığı belirtilen reklam, aracılık vb. kesintiler dahil) üzerinden fatura düzenlenmesi ve bu satışa ilişkin tutarın dönem kazancının tespitinde gelir olarak dikkate alınması gerekmektedir.

Mikro ihracat süreci, internet siteleri, elektronik pazaryerleri ve sosyal medya üzerinden yurt dışındaki bireysel müşterilere yapılan satışların, satış faturası düzenlenip, bu siparişin Elektronik Ticaret Gümrük Beyanı (ETGB) düzenlenerek çıkışı sağlandığında tamamlanmış olur. Yani mikro ihracatta sadece kat-i ve satış amaçlı ihraç malları yurt dışına gönderilebilmektedir. Konsinye ihracatta ise, kesin satışı daha sonra yapılmak üzere mallar yurt dışına gönderilmektedir. Türkiye’de mikro e-ihracatın, 2019 yılı itibari ile 656 milyon dolar iken, 2020 yılında yüzde 31,9 artış ile 865.6 milyon dolara çıktığı hesaplanmıştır. Pandemi ile büyümesi hızlanan e-ticaret sektörünün, e-ihracatın da patlamasına neden olduğu, 2021’nin dokuz aylık döneminde e-ihracatın, 2 milyar 500 milyon dolara ulaştığı tahmin edilmektedir. Dünya’da e-ticaret buna bağlı olarak da e-ihracat çok hızlı gelişme göstermektedir. Ancak Türkiye’nin e-ihracat rakamları Dünya ortalamasının çok altında kalmaktadır. Ülkeler e-ticaret ve e-ihracatta paylarını artırmak için birçok düzenleme yapmakta ve teşvikler sağlamaktadırlar. Türkiye vergi teşviklerinin yanında, E-ticaret sitelerine bireysel üyelik desteği, sanal ticaret heyeti desteği, sanal yurt dışı pazarlama faaliyeti desteği, sanal fuarlara katılım desteği, sanal fuar organizasyonu desteği sağlamaktadır.

E-ticaretin dünyadaki öncü firmalarından Amazon’un müşterilerine sunduğu Fulfilled By Amazon (FBA) yöntemi, aslında konsinye ihracat yöntemi olarak değerlendirilebilir. Dolayısı ile, mevcut yasal düzenlemeler kapsamında bu yöntemi kullanarak mikro ihracat yapmak imkansızdır. Mikro ihracat ile konsinye ihracat; ihracat rejimi, vergisel teşvikler, belge düzenleme süresi yönünden farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle, değer ve ağırlık olarak mikro ihracata konu olan ürünlerin, Fulfilled By Amazon (FBA) kapsamında konsinye ihracatının, Elektronik Ticaret Gümrük Beyanı (ETGB) düzenlenerek yapılması (mikro ihracat kapsamına alınması), Türkiye’nin e-ihracatta Dünya ortalamasını yakalamasında büyük katkı sağlayacaktır.